Cách viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội được nêu ra trong tác phẩm văn học

Đây là dạng câu hỏi tổng hợp, thường dành cho học sinh giỏi, dạng câu hỏi này đòi hỏi tác giả không chỉ có kiến ​​thức về văn học mà còn phải có kiến ​​thức về đời sống xã hội, cũng như khả năng phân tích tác phẩm văn học và khả năng phân tích, khái quát. , và thảo luận về các vấn đề xã hội . Đề văn thường xuất phát từ những vấn đề xã hội lớn trong văn học hoặc truyện, học sinh được yêu cầu thảo luận, mở rộng và bày tỏ quan điểm, ý tưởng của mình. Các vấn đề xã hội được thảo luận có thể được rút ra từ văn học trong chương trình, hoặc từ những câu chuyện của chính tác giả.

VD1: vấn đề xã hội đặt ra trong văn học

Từ đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt (Lưu Quang Vũ) nghịch cảnh của nhân vật Trương Ba, nói về nỗi khổ của con người không được sống hết mình.

VD2: vấn đề xã hội được nêu ra trong câu chuyện

Chúa tạo ra con người từ đất sét. Anh nặn xong, chỉ còn một cục đất:
– Bạn có thể làm gì khác cho bạn, con người? – anh hỏi.
Mọi người nghĩ lại, thấy mình đầy tay, chân và đầu, và nói:
– Làm ơn hãy khiến tôi vui vẻ.
Chúa biết đủ, biết tất cả, nhưng không biết thế nào là hạnh phúc. Ngài đưa cục đất cho người đàn ông và nói:
– Này, đi tự sướng đi.

Bạn nghĩ gì về những câu chuyện trên?

gợi ý:

Để làm được điều này, chúng ta cần thực hiện hai bước sau:

– Trước tiên, cần phân tích tác phẩm để làm rõ vấn đề xã hội cần nghị luận và các khía cạnh, phương diện biểu đạt của nó.
– Sau đó, thảo luận sâu về các vấn đề xã hội được miêu tả trong tác phẩm.

Cần lưu ý, dạng bài này dễ nhầm với dạng bài nghị luận văn học vì đề yêu cầu phân tích tác phẩm để xác định vấn đề cần nghị luận. Để tránh nhầm lẫn, cần phân biệt rõ giữa mục đích và thủ tục. Mục đích của văn xuôi văn học là nghị luận, phân tích, đánh giá giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm văn học, còn mục đích của văn nghị luận xã hội là phân tích, đánh giá quan điểm về các vấn đề xã hội đặt ra trong văn bản tác phẩm. .

Vì vậy, khi làm văn xuôi văn học phải cắt nghĩa, đánh giá cái hay, cái đẹp của ngôn ngữ, hình ảnh và các yếu tố khác của văn bản từ nội dung và nghệ thuật, còn khi làm văn nghị luận xã hội chỉ cần quan tâm đến nội dung. Hơn nữa, trong nghị luận văn học, phân tích tác phẩm văn học là mục đích, còn trong nghị luận xã hội, phân tích tác phẩm chỉ là phương tiện, là thao tác đầu tiên mở đầu cho toàn bộ quá trình tiếp theo.

gợi ý:

– Câu hỏi dẫn dắt giới thiệu câu chuyện trong chủ đề
– Nêu vấn đề cần nghị luận

* Bước đầu: phân tích hoặc nêu ngắn gọn nội dung câu chuyện từ đó suy ra ý nghĩa của câu hỏi. Nhấn mạnh và khẳng định ý nghĩa nội dung của văn bản văn học.Từ đó đưa ra cái nhìn khái quát chính xác về vấn đề xã hội sẽ nghị luận

* Bước thứ hai: tiến hành thao tác lập luận (tuỳ theo vấn đề nêu ra là tư tưởng, đạo đức hay hiện tượng đời sống mà HS vận dụng các phương pháp trắc nghiệm cụ thể).

– giải thích vấn đề (nếu cần)

– Bằng chứng phân tích:

+ Đối với vấn đề xã hội là vấn đề tư tưởng, đạo đức: làm rõ việc thực hiện nhiệm vụ tư tưởng, đạo đức trong mọi mặt đời sống…; lấy thực tiễn xã hội để chứng minh. Đặt câu hỏi để xác định nghĩa: như thế nào? Ở đâu? khi? Ai là người thật? …
+ Đối với một vấn đề xã hội với tư cách là một hiện tượng sống: xác định đó là hiện tượng tích cực hay tiêu cực, nêu các biểu hiện của hiện tượng…

– Bình luận: Đăng bình luận chỉ ra tầm quan trọng của các vấn đề xã hội hiện nay

– đánh giá:

+ Quan niệm, tư tưởng này đúng đắn và sâu sắc như thế nào?

+ Ý nghĩa đối với tâm hồn và nhân cách? (tư tưởng, đạo đức)

+ Hiện tượng này ảnh hưởng đến đời sống con người như thế nào? (Đối với những vấn đề xã hội có ý nghĩa tích cực cần thể hiện sự đồng tình, biểu dương, trân trọng; phê phán những biểu hiện, tư tưởng, quan niệm sai trái, lệch lạc với quan niệm, quan niệm, hiện tượng nghị luận)

+ Mở rộng: xem xét vấn đề từ nhiều góc độ, góc độ khác nhau (phương pháp, góc nhìn, tính hai mặt của cách đặt vấn đề…)

* Bước 3: Tự học cho mình một bài học

– Về Ý thức: Câu hỏi xã hội đó giúp ta hiểu sâu sắc điều gì? phái sinh nghĩa là gì?

– Về hành động: quyết tâm thực hiện hành động gì? Công việc cụ thể và thiết thực.

• kết thúc: Ý nghĩa và tầm quan trọng của hành động khẳng định.

hình minh họa:

đề tài:

“Sương rơi trên ngọn cỏ
Qua nắng, qua giông tố
Vẫn mát mẻ và mạnh mẽ
Vẫn lấp lánh, êm đềm dưới nắng…”

(Thanh Thảo, “Mùa xuân rạo rực”)

Về hiện tượng trên, anh (chị) hãy bày tỏ suy nghĩ.

Gợi ý giải quyết vấn đề:

Đây là câu hỏi mở, xuất phát từ các hiện tượng tự nhiên, thí sinh cần mở rộng sự liên hệ với cuộc sống, con người và các vấn đề khác… Có nhiều cách trình bày nhưng cần đảm bảo các ý chính sau:

Cảm nhận về các hiện tượng thiên nhiên trong bài thơ: giọt sương tuy nhỏ bé, mong manh, khiêm nhường nhưng chứa đựng sức sống bền bỉ, mãnh liệt và dạt dào.

– Gợi ý, liên tưởng về các hiện tượng tự nhiên: Trong cuộc đời đầy chông gai, sóng gió, con người vẫn tiềm tàng sức sống mãnh liệt, vẫn yêu đời thiết tha, vẫn cháy bỏng niềm tin yêu, hi vọng. Trong muôn vàn khó khăn và nghiệt ngã của cuộc đời và môi trường, vẻ đẹp vẫn nở hoa và sự sống vẫn đâm chồi nảy lộc.

– Bày tỏ suy nghĩ của mình:

+ Những gợi mở về các hiện tượng tự nhiên khiến ta suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống, con người, vẻ đẹp… Cuộc sống luôn tiềm ẩn những điều bất ngờ, thú vị và vẻ đẹp giản dị luôn ẩn chứa. Tâm hồn con người, xuất phát từ vẻ đẹp của cuộc sống, là một viên ngọc trai sáng ngời, tỏa ra ánh sáng thánh thiện, mà mỗi chúng ta cần phải biết nâng niu nó.

+ Trong mọi trường hợp, dù khó khăn, vất vả đến đâu cũng không được nản chí, nản lòng. Vun đắp niềm tin, hy vọng và cuộc sống, con người.