“Học vấn có những chùm rễ đắng cay nhưng hoa quả lại ngọt ngào” (Ngạn ngữ Hi Lạp)

Hướng dẫn làm bài:

1. Giải thích:

+ Học vấn thường được hiểu là trình độ hiểu biết của con người có học. Học vấn mang niềm vui và hạnh phúc đến cho con người (hoa quả ngọt ngào). Nhưng con đường đi tới học vấn đầy khó khăn, gian khổ (những chùm rễ đắng cay)

+ Phải nhìn thấy cả hai mặt của vấn đề và cần xác định: chỉ không ngại khó mới có thể thành công trên con đường học tập.

2. Bàn luận:

“Học vấn có những chùm rễ đắng cay” tại vì:

+ Để có cơ sở học tập (xây trường, đào tạo giáo viên, viết sách giáo khoa, giáo trình) quả là không dễ dàng.

+ Với cá nhân, việc học quả là không nhẹ nhàng: phải thức khuya, dậy sớm, suy nghĩ, tìm tòi. Nhiều khi mất ngủ, bị quở mắng..

+ Khi thi hỏng thì thật đắng cay.

“Hoa quả lại ngọt ngào” là bởi:

+ Thi đỗ, đem lại niềm vui cho rất nhiều người khác, nhất là những người thân trong gia đình.

+ Có bằng cấp, tri thức, sự hiểu biết.

+ Có công ăn việc làm, có lương bổng, …

⇒ Đắng cay giai đoạn đầu, nhưng về sau thì được hưởng thành qua tốt đẹp, lâu dài.

 3. Bài học:

+ Học vấn rất có giá trị, nhất là trong thời đại ngày nay, khi các quốc gia cạnh tranh với nhau bằng nên kinh tế tri thức.

+ Nhà nước cần chú trọng nâng cao dân trí, đầu tư mạnh mẽ cho giáo dục.

+ Mỗi cá nhân cần nhận thức được tầm quan trọng của học vấn, sẵn sàng chấp nhận đắng cay để sau này tạo dựng được cuộc sống hạnh phúc, có ích cho mình và xã hội.

Bài tham khảo:

Bàn về học vấn, có người nói: “Học vấn có những chùm rễ đắng cay nhưng hoa quả lại ngọt ngào” (Ngạn ngữ Hi Lạp). Anh/chị hiểu và có ý kiến như thế nào về lời bàn trên?

Trước những người có trình độ học vấn cao, đạt được những thành công về khoa học, nghệ thuật, ta thường ngưỡng mộ tài năng của họ. Nhưng không mấy khi ta nghĩ rằng những người đó đã trải qua những năm tháng gian khổ trong học tập, nghiên cứu. Trên thực tế, không ai có học vấn cao mà không phải trải qua quá trình khổ công học tập. Ngạn ngữ Hi Lạp có câu: “Học vấn có những chùm rễ đắng cay nhưng hoa quả lại ngọt ngào”

1. Học vấn là gì?

Học vấn là quá trình học và thực hành để mở mang kiến thức, nâng cao trình độ hiểu biết của mỗi người. Rễ đắng và quả ngọt là hình ảnh ẩn dụ chỉ công lao học hành và kết quả học tập.

Câu ngạn ngữ thể hiện nhận thức sâu sắc về qui luật của học vấn và vai trò quan trọng của việc học hành đối với mỗi người.

2. Vì sao: Học vấn có những chùm rễ đắng cay nhưng hoa quả lại ngọt ngào?

Học vấn có những chùm rễ đắng cay bởi quá trình học tập có những khó khăn, gian nan, vất vả: tốn thời gian, công sức, tiền của… Khó khăn trên con đường học vấn là điều không thể tránh khởi, bởi thế, cần biết chấp nhận đắng cay giai đoạn đầu để sau đó hưởng thành quả tốt đẹp lâu dài. Bởi vị ngọt của quả tri thức: niềm vui, niềm tự hào của gia đình; những khát vọng mới mẻ, sự thành công của bản thân trên con đường lập nghiệp….

(Lấy dẫn chứng từ cuộc đời của các nhà văn, nhà khoa học, những điển hình từ cuộc sống…)

Những người không chấp nhận, chịu đựng, nỗ lực vượt qua “đắng cay” thì không bao giờ gặt hái được “quả ngọt” của cuộc đời (lấy dẫn chứng từ cuộc sống).

Có học vấn, con người mới có điều kiện làm chủ được thiên nhiên, làm chủ được xã hội, nhất là làm chủ được vận mệnh của bản thân mình. Trên cơ sở ấy, đời sống vật chất và tinh thần mới được nâng cao. Nhưng muốn có học vấn, chúng ta phải nỗ lực rất cao. Đây là quá trình chiếm lĩnh tri thức, phát minh sáng tạo, ở đó tư duy con người phải hoạt động căng thằng, vất vả. Đây là con đường lao động trí óc, con đường lao tâm khổ trí.

Trong thực tế học tập và nghiên cứu, những trang sách khó hiểu, những bài tập khó giải, những vấn đề phức tạp thường được đặt ra trước mắt hàng ngày… Việc học đòi hỏi một tinh thần cố gắng liên tục, tranh thủ thời gian, dồn mọi sức lực để tìm hiểu, khám phá, giải quyết các vấn đề. Cần có thái độ: khó khăn mấy cũng không lùi bước.

Ngoài những khó khăn chủ quan như trên, việc học tập còn có thể gặp những khó khăn khách quan: điều kiện vật chất thiếu thốn, phương tiện, tài liệu học tập khó tìm, thì giờ học tập eo hẹp. Xưa nay, nhiều người đi học đã gặp hoàn cảnh kinh tế nghèo túng, phải vừa lao động kiếm sống vừa cố công học tập.

Một tấm gương vượt khó trong học tập là Bác Hồ: lúc còn trẻ, Bác phải làm phụ bếp dưới tàu biển, nơi khách sạn, làm công nhân khuân vác ngoài bến cảng, quét tuyết ở công viên, làm thợ ảnh, làm báo… đồng thời rất chăm chỉ học tập để đạt tới trình độ học vấn rất cao. Chỉ riêng về ngoại ngữ, Bác thông thạo tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Nga, tiếng Trung Quốc và nhiều thứ tiếng khác nữa.

3. Mở rộng vấn đề: Học vấn có những chùm rễ đắng cay nhưng hoa quả lại ngọt ngào

Câu nói bao hàm một nhận thức đúng đắn, một lời khuyên tích cực: nhận thức được quá trình chiếm lĩnh tri thức, mỗi người cần có bản lĩnh, chủ động vượt qua khó khăn để thu nhận được thành quả tốt đẹp trong học tập. Trong thực tế, nhiều người lười biếng không chịu khó học hỏi, trau dồi kiến thức, không biết biến nhựa đắng thành quả ngọt dâng cho đời.

Không nên quan niệm học vấn chỉ là sự hiểu biết. Học vấn cũng bao gồm cả việc rèn luyện tư tưởng, tình cảm, đạo đức, nhân cách cao quý. Để đạt được những điều đó, cũng cần rất nhiều công phu, cố gắng. Nhiều khi để khắc phục một thói xấu, thực hành một việc tốt cũng cần phải đấu tranh bản thân, phải vượt qua khó khăn, gian khổ.

Cũng không phải khi nào trong học tập cũng phải cay đắng đi trước, ngọt ngào đến sau. Thực ra, trong học tập nhiều lúc vừa có nỗi khổ vừa có niềm vui. Khi đã ham học, chăm học thì nhiều lúc sự say mê làm quên cả mệt nhọc. Thường những lúc đó, kết quả học tập đạt được sẽ rất nhiều, rất cao.

Ai cũng muốn hái những hoa quả ngọt ngào trên cây học vấn. Nhưng hoa quả ấy chỉ dành cho những ai chịu đựng được những chùm rễ đắng cay. Thế hệ trẻ ngày nay mong muốn trở thành người có học vấn, mong muốn chiếm lĩnh được đỉnh cao khoa học thì tất phải tự trang bị cho mình tinh thần dũng cảm của người chiến sĩ sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, trở ngại để đạt đến các thành tích cao trong học tập. Đừng sợ vấp ngã hay thất bại, phải không ngừng vươn lên để đạt tới thành công.

Tham khảo:

Hơn một ngàn năm trước, ở nước Trung Quốc xuất hiện Tôn Ngộ Không – con khỉ đá ngổ nghịch nhưng dám quì suốt ba mùa đông trong mưa tuyết để “tầm sư học đạo”. Là Tôn Hành Giả hay chính con người ngộ ra sự cần thiết của học vấn với bản thân mình? Với Tôn Ngộ Không ba năm quỳ trong mưa tuyết và mấy chục năm học tập, vất vả kia là cái giá phải trả cho sự bất tử của “Tề Thiên Đại Thánh”. Còn ở nước Anh xa xôi có anh chàng Rôbinxơn Cruxô nhờ có tri thức về các môn khoa học, về trồng trọt, chăn nuôi đã sống được trên đảo hoang suốt hai mươi tám năm trời để rồi trở về trong sự ngạc nhiên, khâm phục của mọi người… Dù học vấn ở dạng nào thì Tôn Ngộ Không hay Rôbinsơn đều nhờ có học vấn mà sống sót được. Ở Hi Lạp, xứ sở của những vị thần thông minh, nhân bản đã đúc kết một câu nói rất đơn giản nhưng chính xác chứa đầy một sự thực về học vấn: “Học vấn có chùm rễ đắng ngắt nhưng hoa quả lại rất ngọt ngào”.

Từ “đắng ngắt” cho đến “ngọt ngào” là cả một quá trình vất vả. “Chùm rễ” kia là cái gốc, là bước khởi đầu cho cả một con đường gian nan vất vả đi tìm học vấn, đi tìm tri thức nhân loại. “Muốn biết phải hỏi, muốn giỏi phải học”, trên trái đất này mấy nghìn năm qua, từ nền văn minh cổ đại cho đến nay, không một vĩ nhân nào thành danh mà lại không có học vấn cả. Một nhà bác học được người ta kính phục vì đầu óc anh ta chứa đựng nhiều kiến thức hơn người bình thường, cái đầu của anh ta có khả năng cải tạo thế giới, cải tạo và làm biến đổi xã hội. Chính học vấn và tri thức đã giúp con người tiến xa hơn trong nấc thang tiến hóa tránh xa hơn với lối sống động vật, cuộc sống của con người ngày một được cải thiện hơn. Như vậy có thể nói học vấn có vai trò hết sức quan trọng đối với con người, một xã hội văn minh và hiện đại.

Nhưng học tập là một con đường rất khó khăn đó là “tẩu lộ nan” mà kẻ nào không có đủ ý chí và nghị lực để vượt qua sẽ ngã quị và bị tụt lại phía sau mãi mãi. Bởi tri thức thì vô cùng mà sức lực và trí tuệ của con người thì có hạn. Trước một vấn đề khó khăn nan giải liệu anh có đủ kiên nhẫn để giải tỏa vướng mắc hay không?

Mà trên con đường học vấn sẽ xuất hiện không ít những hòn đá to, những vực sâu mà chỉ có những kiến thức anh mới vượt qua được nhưng biết đâu anh sẽ nản lòng? Thu nhận kiến thức là một quá trình lâu dài và vất vả. Với học vấn sự quyết tâm và chiến thắng những ham muốn cá nhân của mình là rất quan trọng. Điều đó thật khó bởi những con số tính toán những con chữ chắc gì có đủ sức giữ được chân ta, tâm trí ta trước những trò vui, những tiếng còi đang hấp dẫn, gọi mời? Chỉ cần buông thả mình một chút, anh sẽ bị bỏ xa biết bao nhiêu và anh sẽ trở thành một kẻ bại trận trước học vấn.

Bể học vô cùng, ta không thể một sớm, một chiều mà có thể thu nhận tất cả, học vấn cũng như góp nhặt, tích trữ cần phải cần mẫn thu nhặt từng tí một làm đầy thêm kiến thức của mình. Nếu bắt anh đếm chính xác hàng trăm con cá đang bơi qua lại trong cái bể kia anh không thể chỉ đứng nhìn và đếm mà phải nhẫn nại, phải vớt từng con một sang bể khác như vậy mới đếm đúng được. Học vấn cũng như vậy, mỗi ngày học một ít dần dần tích luỹ lại cứ thế mà học vấn sẽ cao lên. Học không phải chỉ mấy ngày, mấy năm mà có thể sẽ phải học cả đời. Quả thật học vấn là một “chùm rễ đắng ngắt” mà chúng ta phải nếm trải dù nhọc nhằn, ta có quyền phủ nhận, có quyền từ chối không tiếp nhận học thức nhưng rồi ta sẽ là kẻ vô học, kẻ lạc hậu và vô dụng mà thôi. Cho nên dù đắng ngắt tới đâu nhưng nếu muốn có hoa quả ngọt ngào ta phải nếm trải cái chùm rễ ấy, nó là cái gốc, là điều kiện đầu tiên để ta có thể thành công và vững bước trên đường đời. Cuối cùng, sau bao nhiêu năm học tập miệt mài vất vả những kiến thức mà ta thu nhận được dù chỉ như một hạt cát trong sa mạc, một giọt nước trong đại dương học thức, nhưng điều quan trọng là với vốn kiến thức ấy, chúng ta có khả năng đảm bảo cho cuộc sống của chính mình, có khả năng xây dựng hay tái tạo xã hội… và đặc biệt có quyền tự hào mình là người có học, là kẻ hiểu biết. Tục ngữ Việt Nam có câu “không thầy đố mày làm nên”, vâng, một người dù có tài năng thiên bẩm nhưng nếu không có người thầy dạy dỗ cung cấp cho những hiểu biết cơ bản thì anh ta cũng không thể thành công được. Xã hội đang phát triển từng ngày, con người hiện đại càng phải luôn luôn có ý thức nâng cao học vấn để theo kịp tốc độ phát triển của thế giới. Học tập vì tương lai của mình và vì công cuộc xây dựng đất nước không chỉ là một khẩu hiệu.

Đã hơn 10 năm em ngồi trên ghế nhà trường, trải qua thực tế, em cũng đã thấu hiểu phần nào vị đắng của chùm rễ ấy, nhưng không chỉ em mà hàng triệu học sinh khác cố gắng và luôn tự hào vì chùm rễ ấy bởi chỉ có học vấn mới đảm bảo tương lai của các em.

Ngày nay chất rađium và tia X có nhiều ứng dụng quan trọng trong đời sống và khoa học kỹ thuật, chính những phát minh đó đã đưa Marie Curie trở thành nhà nữ bác học đạt giải Nobel đầu tiên thế giới. Để đạt được thành tựu ấy, người phụ nữ Balan này đã phải vượt qua bao sóng gió tới Vương quốc Anh xa xôi để có thêm điều kiện nghiên cứu và tự học. Bà đã hi sinh cả tuổi thanh xuân của mình vì khoa học. Đó là Marie Curie người đạt giải Nôbel hóa học. Còn ở đất nước Việt Nam chúng ta, hẳn không ai quên “bông sen trong giếng ngọc” Mạc Đĩnh Chi – chú bé nghèo bắt đom đóm làm đèn học sinh, vượt qua bao nỗi mặc cảm miệt mài học tập kinh sử để có ngày đỗ bảng vàng vinh quy bái tổ, để có ngày trở thành “Lượng quốc trạng nguyên”… và nơi nơi trên đất nước Việt Nam ta, trên thế giới này có biết bao nhiêu tấm gương nghèo hiếu học và cuối cùng họ đặt chân được vào đỉnh vinh quang của thành công.

Thế giới hiện đại, quan niệm học vấn được mở rộng ra, học vấn không phải chỉ là văn thơ, là kinh sử, là tri thức khoa học mà học vấn bao gồm nhiều vấn đề văn hóa, xã hội… học vấn là vô cùng nhưng để đạt thành công trong một lĩnh vực nào đó, ta nên am hiểu kiến thức về lĩnh vực ấy. Một diễn viên muốn nổi tiếng ngoài tài năng vốn có thì buộc anh ta phải có nhiều kiến thức về kĩ năng, kỉ xảo diễn xuất, một họa sĩ cần thành thục về kỹ thuật phối màu và pha màu hay sắp đặt… mà điều ấy hầu như chỉ học tập mới đạt được.

“Trên bước đường thành công không có dấu chân của kẻ lười biếng”. Nhờ có học vấn mà một kẻ vô danh sẽ trở thành một vĩ nhân, chỉ có chùm rễ đắng ấy mới giúp ta có được những hoa trái ngọt ngào. Câu nói trên đã đúc kết nên một quan niệm thật đúng đắn về học tập nó giúp em có thêm nghị lực, quyết tâm để đi tiếp con đường học vấn đầy vất vả chông gai, đầy đắng chát để rồi trong cuộc đời các mà em nhận được là những hoa trái ngọt ngào của chiến thắng và thành công.