Nói về thơ, Chế Lan Văn nói: “Thơ nên cho người ta thấy hình ảnh, khiến người ta suy nghĩ về ý nghĩa của nó và lay động lòng người bằng cảm xúc.”

Em hiểu nhận xét trên như thế nào? Hãy cùng làm rõ bài thơ “Cảnh ngày hè” của Nguyễn Trãi và “Độc Tiểu Thanh Ký” của Nguyễn Du.

+ Giới thiệu ý kiến ​​và vấn đề cần nghị luận: Bàn về thơ, Chế Lan Viên nói: “Thơ nên cho người ta thấy hình ảnh, khiến người ta suy nghĩ về ý nghĩa của nó và lay động lòng người bằng cảm xúc.”

Giới thiệu hai bài thơ: “Cảnh mùa hè” của Nguyễn Trãi và “Đọc chữ ký Tiểu Thanh” (Độc Tiểu Thanh ký) của Nguyễn Du.

1. Giải trình ý kiến: “Thơ nên cho người ta thấy hình ảnh, khiến người ta suy nghĩ về ý nghĩa của nó và lay động lòng người bằng cảm xúc.”

– “Thơ Cần Tranh”: Thơ cần những hình ảnh (thiên nhiên, cuộc sống, nhân vật…) để diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhà thơ. Đây là một khía cạnh của hình thức thơ.

– “Thơ Cần Ý Nghĩa”: (ý nghĩa nội dung, tư tưởng của bài thơ);cảm (tâm trạng, cảm nghĩ). Đây là một khía cạnh của nội dung thơ.

– Ý nghĩa: Tác phẩm thơ cần có sự kết hợp hài hòa giữa hình ảnh, tư tưởng, tình cảm, cảm xúc…). Nói cách khác, bài thơ cần kết hợp cả nội dung và hình thức.

2. Bình luận và biện minh cho quan điểm của Chế Lan Viên.

Một. Vì sao thơ phải có hình ảnh, có tư tưởng, có cảm xúc?

Văn học, đặc biệt là thơ ca, có đặc điểm là phản ánh và thể hiện thông qua các hình tượng nghệ thuật. Không có hình ảnh thì thế giới tinh thần không thể diễn đạt cụ thể, nhà thơ không thể chuyển tải nội dung, tư tưởng, cảm xúc đến người đọc một cách trọn vẹn và sâu sắc.

——Thơ là một phương thức trữ tình, có xu hướng thể hiện thế giới chủ quan của con người bằng nhiều cách khác nhau, thể hiện những tư tưởng, cảm xúc và ý nghĩa phức tạp và đa dạng. Mỗi tác phẩm đều có ý nghĩa tư tưởng, thông tin nhất định, đòi hỏi người đọc phải cảm nhận dựa trên hình ảnh, tư tưởng, cảm xúc.

b.Biểu hiện và yêu cầu của đoạn thơ về hình, tư, tình:

+ Tranh ảnh (có thể là ảnh về thiên nhiên, cuộc sống, con người…) Tranh ảnh đó phải chọn lọc, độc đáo, khái quát, chân thực, mơ hồ để lại ấn tượng, dấu ấn sâu đậm.

+ Tư tưởng, tình cảm (tư tưởng, tình cảm, cảm xúc..) phải trong sáng, tiến bộ, nhân văn, hướng con người tới các giá trị chân, thiện, mỹ…

+ Cảm xúc thơ phải nồng nàn, chân thành, nhà thơ phải lựa chọn hình ảnh phù hợp để diễn đạt tư tưởng, tình cảm một cách tự nhiên, sâu sắc, có sức lay động mạnh mẽ.

→ Tác phẩm văn học nói chung, thơ ca nói riêng chỉ hay khi hình, nghĩa, tình (nội dung và hình thức) được kết hợp hài hòa với nhau.

3. Bằng chứng: “Thơ nên cho người ta thấy hình ảnh, khiến người ta suy nghĩ về ý nghĩa của nó và lay động lòng người bằng cảm xúc.”

Một. Bài thơ “Cảnh ngày hè” của Nguyễn Trãi:

– Hình ảnh thơ: đời thường giản dị có sức tạo hình, sức biểu cảm, giàu ý nghĩa:

+ Nguyễn Trãi miêu tả nhiều hình ảnh thiên nhiên hiện lên đa dạng: cây hương thảo, cây lựu, bông sen hồng, tiếng ve… với đủ màu sắc, âm thanh, mùi vị của cuộc sống.

+ Hình ảnh thiên nhiên luôn có sự chuyển động, tràn đầy sức sống (thể hiện bằng các động từ mạnh: vắt, phun, gửi,…).

+ Hình ảnh về con người và cuộc sống: chợ cá Lão ngư.

→ Nguyễn Trãi đã vẽ nên một bức tranh sinh động, ấn tượng, sinh động ở nhiều vùng quê khắc họa cảnh ngày hè hết sức gần gũi, thân thuộc.

– Ý, tình của tác giả (vẻ đẹp tâm hồn):

+ Tình yêu và sự gắn bó với thiên nhiên: cây cối, cây lựu, bông sen hồng, tiếng ve… vào thơ Nguyễn Cới một cách chân thực, tự nhiên.

+ Tác giả cảm nhận hình ảnh thiên nhiên tinh tế, đa dạng, sinh động thông qua nhiều giác quan (thị giác, thính giác, khứu giác…)

→ Tình yêu thiên nhiên và tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, nhiều cảm xúc của nhà thơ.

+ Yêu đời, yêu cuộc sống: dù phải sống một cuộc đời nhàn tản (trần trụi) nhưng tâm hồn nhà thơ không hề u ám mà vẫn yêu thương, gắn bó với thiên nhiên, cuộc sống.

+ Quan tâm đến nhân dân, quê hương: Nguyễn luôn hướng đến cuộc sống của nhân dân và thấu hiểu nỗi vất vả của họ. Vì vậy, ông hy vọng rằng đàn tỳ bà của Vua Wushun có thể chơi bài hát của gió nam, để người dân được sống một cuộc sống ấm no và hạnh phúc: “Dân giàu khắp nơi”.

→ Tâm hồn và nhân cách cao đẹp của Nguyễn Trãi là “thoải mái” nhưng không “nhàn rỗi”, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”.

——Ý nghĩa tư tưởng của bài thơ giàu chủ nghĩa nhân văn: sống lạc quan, yêu đời, thuận theo tự nhiên, có trách nhiệm với dân, với nước.

b.Bài thơ “Độc Tiểu Thanh kí” của Nguyễn Du:

– Hình ảnh giàu sức khái quát:

+ “Hoa huệ” – Vườn hoa Tây Hồ đẹp một thời giờ là bãi đất hoang, gò đống, nhan sắc đã thay đổi chóng mặt đến mức điêu tàn theo thời gian và bộn bề cuộc sống.

+ “Nhựa”, “Nghệ thuật”: Hình ảnh ẩn dụ về nhan sắc và tài năng của Tiểu Thanh – người con gái có nhan sắc vẹn toàn, lẽ ra có cuộc sống hạnh phúc nhưng lại bị hiện thực tàn khốc vùi dập, chịu số phận bất hạnh, đau khổ (giấy bạc màu, chôn còn hận, đốt còn vương).

——Ý và tình của nhà thơ:

+ Tác giả bày tỏ sự cảm thông, xót thương cho cuộc đời và số phận của Tiểu Thanh tài hoa bất hạnh (nức nở bên trang giấy vụn). Thương tiếc Tiểu Thanh là thương tiếc cho vẻ đẹp của cuộc đời đã bị tàn phá.

+ Thể hiện sự bất bình trước những hành vi bất công, trái pháp luật trong cuộc sống, đồng thời lên án những thế lực tàn ác chà đạp lên quyền sống của con người, đặc biệt là quyền sống của người phụ nữ.

+ Nỗi niềm thầm kín của một người cùng hội cùng thuyền với Tiểu Thanh qua sự tự nhận mình tài hoa bất hạnh. Những “linh hồn già cỗi” luôn trăn trở không giải thích được và tự hủy hoại bản thân (Thiên cổ hối hận/ Phán quyết do khách mang đến)

+ Có tấm lòng bao dung đối với người khác và khao khát được mọi người thông cảm, quý trọng. (Không biết đã hơn 300 năm/Ai khóc cho Nhu?)

→ Thể hiện tình cảm, sự đồng cảm chân thành, bền chặt giữa hồn thơ với thơ tình.

– Ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm: thể hiện tư tưởng nhân đạo, nhân văn cao cả, sâu sắc:

+ Tình cảm nhân đạo không dừng lại ở phạm vi dân tộc mà lan rộng ra ngoài biên giới quốc gia. Đằng sau tấm lòng nhân ái của thiên nhiên con người là nỗi tủi thân của một trái tim khắc khoải trước nỗi đau thời cuộc.

+ Mong muốn một xã hội tự do, công bằng, nhân ái, mọi người (đặc biệt là phụ nữ) được đối xử bình đẳng.

3. Đánh giá, chắt lọc và mở rộng câu hỏi.

– Chính hình ảnh, ý tưởng và tình yêu đã thổi sức sống cho những tác phẩm trên. Mỗi tác phẩm thành công là sự kết hợp hài hòa giữa nội dung và hình thức.

– Quan niệm về thơ của Chế Lan Viên rất đúng đắn, sâu sắc và có ý nghĩa không chỉ đối với người sáng tác mà cả đối với người tiếp nhận. Sự rung động từ cái nhìn đến cái nghĩ là quá trình hình thành tác phẩm thơ và là quá trình thức tỉnh người đọc thơ. Vì vậy, về mặt sáng tạo nghệ thuật, mỗi nhà thơ phải có tài năng và sự chân thành thực sự thì tác phẩm của mình mới tràn đầy sức sống. Người đọc cũng phải mở lòng và cảm nhận sâu sắc cái hay, cái đẹp của bài thơ này về nội dung và hình thức nghệ thuật.

– Bản án là bài học cho bản thân khi tiếp nhận văn học và trân trọng tác phẩm văn học, tài năng sáng tạo và cảm xúc mà người nghệ sĩ gửi gắm.

Nêu lại câu hỏi và khẳng định giá trị của thể thơ này: hình, nghĩa, tình (nội dung và hình thức) được kết hợp hài hòa.

Chứng minh: Mọi tác phẩm nghệ thuật đều được xây dựng bằng những chất liệu vay mượn từ hiện thực.Nhưng người nghệ sĩ không chỉ ghi lại những gì đã có mà còn muốn nói lên một điều gì đó mới mẻ.