Nghệ thuật tiêu biểu của truyện ngắn Tào Nan trước hết nằm ở Lựa chọn không gian và thời gian như thế nào?.Những không gian quen thuộc trong tác phẩm của Nam Cao thường là không gian hẹp.Với đề tài người nông dân, không gian của Chí Phèo là Làng Vũ Đại – không gian sống của kiếp người thấp cổ bé họng. Không gian ở đây không phải là tiếng trống thuế inh ỏi như “Tắt đèn” mà là sự ngột ngạt kiểu “bóp nghẹt” nhân dân, tiếng chửi của Chí Phèo…

Trong “Đời thường” lấy chủ đề là trí thức tiểu tư sản, các nhân vật bị “giam cầm” trong không gian quán trọ. Mọi tranh đấu, xích mích, cơm áo gạo tiền, đều ở trong không gian đó. Vì vậy ta có cảm giác nhân vật bị đày ải, tù tội.

Sự lựa chọn không gian, thời gian độc đáo trong tác phẩm của Nam Cao cũng có nét riêng. Do đặc thù của thể loại truyện ngắn nên nhìn chung thời lượng không dài. Thời gian thường đứng yên và bị cuốn vào vòng luẩn quẩn của cuộc sống.

Tạo nên những điển tích hoành tráng trong tác phẩm của Nam Tào, có đóng góp quan trọng Nghệ thuật phân tích tâm lý nhân vật nhạy cảmMột số tác giả nghiên cứu xếp tác phẩm của Nam Cao vào loại hình hiện thực, cụ thể là: “hiện thực tâm lý” “hiện thực theo nghĩa cao nhất, hiện thực khám phá”. Hủy hoại con người bên trong con người…” (Trần Đình Sử) Nam Cao hướng mọi chi tiết vào việc miêu tả nội tâm nhân vật – một công việc đầy khó khăn, đòi hỏi tài năng và tâm huyết bởi: “Muốn hiểu lòng người, nhà văn nào có thể làm sáng tỏ trước mắt chúng ta những bí mật của họ – yếu tố đầu tiên của cách miêu tả – khiến chúng ta say mê đọc” (Sernisépski).

Trong “Trí Phiêu”, việc miêu tả tâm lý nhân vật được miêu tả bằng ngôn từ nửa trực tiếp. Người đọc như chạm đến chỗ sâu thẳm nhất của một kiếp người khốn khổ bị xã hội ruồng bỏ: “Tỉnh dậy thấy mình đã già mà vẫn lẻ loi. Buồn cả đời! Có lý do nào? Chẳng lẽ đã đủ tuổi? Sau bốn mươi tuổi”. .. Dù sao cũng chưa phải tuổi người ta bắt đầu chuẩn bị, người ấy đã ở bên kia cuộc đời rồi…”. Đó cũng là cảm giác lần đầu tiên được quan tâm, yêu thương khi Thị Nở mang cháo vừng đến: “Thằng này ngạc nhiên lắm, ngạc nhiên xong lại thấy mắt ươn ướt, vì đây là lần đầu tiên được cho. một món quà của một người phụ nữ. Trước đây, anh ta chưa bao giờ thấy ai giao thứ gì. Anh ta vẫn phải đe dọa hoặc cướp. Anh ta phải dọa người ta. Anh ta nhìn bát cháo bốc khói, và trái tim anh ta tan nát. ” Một người đã từng say lâu ngày, tâm trạng khi tỉnh rượu được tác giả miêu tả sinh động.

Tài năng miêu tả tâm lý nhân vật khiến các nhân vật của Cao Nan luôn để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người xem, với những sắc thái tình cảm phức tạp.

Đối với những người trí thức tiểu tư sản vốn chịu bi kịch vỡ mộng, sự rối loạn nội tâm lại càng ám ảnh. Tôi cháy túi rồi! Tôi cháy túi rồi. Nỗi đau rỉ máu của một trí thức có lương tâm được tái hiện rõ nét: “Mỗi lần đọc một cuốn sách hay một bài báo có chữ ký của anh ấy, anh ấy lại đỏ mặt, cau mày, nghiến răng, vò nát sách, v.v. Gọi tôi là thằng khốn nạn… chết tiệt! Chết tiệt! Khốn nạn cho anh ta! Bởi vì anh ta là một người không trung thực. “

Nam Cao giỏi miêu tả những trạng thái tâm lí phức tạp: sự đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, sự đấu tranh giữa người và vật, cơn say mơ hồ… So với các nhà văn khác, ông chú ý nhiều hơn đến những xung đột nội tâm của con người.

So với các nhà văn đương thời, Nam Thảo đặc sắc ở chỗ Nghệ thuật trần thuật liên quan đến lời nói nửa trực tiếp, ngôn ngữ đa âm, đối thoại. Chính điều này đã làm nên những tác phẩm của ông là sự miêu tả sinh động tâm lý nhân vật. Qua lời kể nửa trực tiếp, tác giả dễ dàng đào sâu tâm lí nhân vật. Tác giả dẫn dắt người đọc đi sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật. Lời người kể chứa đựng những yếu tố như cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật. Ta có thể thấy điều này trong một đoạn văn trong tác phẩm Chí Phèo khi Chí bị Thị Nở từ chối: “Tỉnh dậy đi, chao ôi! Rượu không nồng, nó còn hơi hơi cháo hành. Nó che mặt khóc. uống nữa, rồi lại uống.” Nam Cao bắt chước nhân vật, giúp người đọc cảm nhận được nỗi đau, sự tuyệt vọng của Chí khi bị bạn bè hắt hủi.

Một yếu tố không thể không nhắc đến trong nghệ thuật nhân hóa chính là giọng điệu linh hoạt: giọng trần thuật lạnh lùng và giọng điệu trữ tình sôi nổi thường xen kẽ với nhau. Giọng điệu khách quan, gay gắt thể hiện rõ xu hướng phản ánh cuộc sống một cách trần trụi, khắc nghiệt. Trong Chí Phèo, Nam Cao mở đầu truyện ngắn bằng tiếng chửi của Chí Phèo. Bên dưới lớp vỏ của những kẻ say xỉn và những lời chửi thề vô nghĩa là một cái nhìn táo bạo về số phận bi thảm của những con người sống trong sự bất cẩn của họ. Tất cả đều được kể bằng một giọng điệu hơi nghiệt ngã.

Giọng điệu ấy cũng xuất hiện trong truyện ngắn “Người lãnh đạo” “Ba lần ngước mắt nhìn anh Tú ba lần muốn nói mà không dám nói Anh chăm học quá.” Đôi mày rậm của anh cau lại và hơi nhướng lên. Sáng Đôi mắt anh như lồi ra.Vầng trán rộng hơi nhăn lại.Hai nắm tay giơ cao đứng hai bên hai hố sâu trên má, sáng lấp lánh…” Tương ứng với đó là một giọng điệu trong sáng, trữ tình, chan chứa tình cảm. con người.trân trọng và nâng niu. Giai điệu đó đôi khi trở thành chủ đề chính “…một phần làm tan biến bầu không khí xa lánh, sợ hãi ở làng Võ Đại.”

Giữa những hoàn cảnh phi nhân ấy, bất chợt vang lên tiếng nói yêu thương, cảm thương sự chuộc lỗi của nhân vật: “Anh vừa mừng vừa buồn. Giống như ăn năn thì đúng hơn. Cũng có thể. Người ta thường hối hận khi không còn phạm tội được nữa”. ! Anh muốn thành thật biết bao, muốn hòa đồng với mọi người biết bao.” Trong “Đời thường”, giọng văn sinh động, trữ tình dường như cũng đồng cảm với nỗi đau của người trí thức: “Nước mắt anh vắt như chanh Anh khóc … Trời ơi! Nó khóc! Nó nức nở, nức nở, như không thể khóc được Nó cầm bàn tay bé nhỏ của Tú, vào xà lim mà khóc Trong văn Nam Tào, Giọng điệu nhẫn tâm chỉ là giọng điệu bên ngoài , sâu thẳm là tiếng nói yêu thương, xót xa.

Khác với sự hối hả và nhộn nhịp của các tác phẩm đương đại, nhịp điệu của văn học Nancao nói chung là chậm rãi. Do các tác phẩm của anh ít tình tiết hơn nên thiên về miêu tả tâm lý nhân vật. Trong Đời sống phi thường của Chí Phèo, diễn biến tâm lý nhân vật được chú trọng đặc biệt và thường được lặp đi lặp lại tạo sức ám ảnh đặc biệt. Đây là trạng thái cau có, gắt gỏng, vũ phu và sau đó là xin lỗi của Hồ. Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên cũng liên tục say và tỉnh, tỉnh và say. Thật khó để các nhân vật thoát khỏi nhịp điệu uể oải đó. Nhịp điệu chậm rãi trong văn Nam Thảo dễ khiến người đọc nhớ đến nhịp điệu trong “Hai đứa trẻ” của Tạ Lin. Nhịp điệu ấy tạo cho người ta cảm giác con người sống trì trệ, quay cuồng và tuyệt vọng.