Một số vấn đề cần lưu ý khi viết bài văn nghị luận xã hội
Để làm tốt bài tập này, các em cần xác định rõ sự khác biệt giữa yêu cầu của một bài văn và một đoạn văn; nắm được đặc điểm riêng của đoạn văn nghị luận xã hội trong cấu trúc đề thi. Nếu viết đoạn văn nghị luận xã hội và triển khai các phần mở bài, thân bài, kết bài, chủ đề cần nghị luận thành hệ thống luận điểm, luận cứ… thì viết đoạn văn nghị luận xã hội chỉ yêu cầu thực hành và tập trung vào một luận điểm. Đề bài này sẽ tách biệt với nội dung kiến thức trong phần đọc hiểu.
1. Yêu cầu truy cập
1. Đóng kết nối.
Đoạn văn là tập hợp các câu có mối liên hệ chặt chẽ với nhau cả về hình thức và nội dung. Về nội dung, một bài viết thể hiện đầy đủ một tư tưởng, một chủ đề nào đó. Về hình thức, đoạn văn là một đoạn văn bản bắt đầu bằng phản đề và kết thúc bằng xuống dòng. Các câu được liên kết với nhau thông qua nhiều phép nối như lặp, nối, thay thế…
2. Diễn đạt logic.
Khi viết đoạn văn phải đảm bảo yêu cầu về tính mạch lạc. Không những phải dùng từ đúng, câu còn phải đúng ngữ pháp và cách diễn đạt ý phải logic. Chú ý luyện một số cách diễn đạt thông dụng:
giải thích: Lên ý tưởng theo thứ tự từ khái quát đến cụ thể. Câu chủ đề được đặt ở đầu đoạn văn, và các câu tiếp theo phát triển các chi tiết cụ thể của chủ đề.
Thuê người làm: Trình bày ý tưởng theo trình tự giải thích ngược lại—từ cụ thể đến chung chung. Câu chủ đề xuất hiện ở cuối đoạn văn.
Tổng – Chia – Hợp: Trình bày các ý theo trình tự khái quát-cụ thể-tổng hợp (kết hợp các biểu thức suy luận và quy nạp). Câu chủ đề nằm ở đầu và cuối đoạn văn. Khi viết đoạn văn tóm-chia-tổ hợp phải biết tóm tắt nâng cao, tránh lặp hai câu chủ chốt này.
Trong quá trình viết, học sinh diễn đạt tự do mà ít chú ý đến tính logic, mạch lạc, liên kết trong bài viết. Vì vậy, các đoạn văn sau khi viết thường rời rạc, thiếu hiểu ý, chưa đáp ứng được yêu cầu của đề. Nếu biết thực hiện đúng các bước viết đoạn văn và viết thành đoạn văn hoàn chỉnh, đúng thể thức thì việc diễn đạt ý tác giả không khó. Tiếp tục tu luyện, không cần vội vàng. Con người chỉ có thể thành tài nếu biết rèn luyện từ thấp đến cao, từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
hai. Các bước làm một bài văn nghị luận xã hội.
bước 1:
– Giải trình, làm rõ các vấn đề nêu trên.Nếu câu hỏi được trình bày dưới dạng trích dẫn hoặc ý do tác giả trình bày thì người viết lần lượt giải thích và làm rõ ý của câu hỏi, đi từ khái niệm này đến khái niệm khác và cuối cùng là toàn bộ ý kiến được trích dẫn. Khi một câu hỏi được diễn đạt ẩn dụ thì phải giải thích nghĩa đen và nghĩa bóng của các từ. Nếu vấn đề là một hiện tượng có thật trong đời sống thì tác giả cần cho biết đó là hiện tượng gì, biểu hiện như thế nào, dưới hình thức nào (miêu tả, nhận dạng)…
Làm tốt bước giải thích này sẽ hiểu đúng vấn đề, xác định đúng vấn đề (hoặc mức độ) cần giải thích để lựa chọn luận cứ cần thiết. Trong quan niệm viết truyền thống, bước này được coi là trả lời câu hỏi “CÁI GÌ”.
bước 2:
– Đi đến tận cùng của nó: Trả lời tại sao vấn đề xảy ra (vấn đề đến từ đâu). Phần này cùng với phần diễn dịch thể hiện rất rõ đặc điểm của hoạt động phiên dịch. Người viết cần phải cân nhắc để có một phong cách viết chặt chẽ, logic và có liên quan đến bằng chứng. Trong quan niệm viết truyền thống, bước này được coi là bước trả lời câu hỏi TẠI SAO.
bước 3:
– Ứng dụng nêu rõ vấn đề: Làm thế nào để vấn đề này áp dụng trong cuộc sống thực? Tóm lại, phần này yêu cầu người viết nêu quan điểm của mình về cách tiếp nhận vấn đề và áp dụng vào cuộc sống. Trong quan niệm viết truyền thống, bước này được coi là bước trả lời câu hỏi NHƯ THẾ NÀO.
* Ghi chú:
– Mỗi câu hỏi (WHAT, WHY, HOW) nên được đặt trực tiếp ở đầu mỗi phần (từng bước) của bài viết. Mục đích của việc đặt câu hỏi: để tìm ý (câu trả lời là các ý, tìm luận điểm), nhưng cũng nhằm tạo sự chú ý cần thiết cho người đọc văn bản. Cũng có thể không đưa thẳng 3 câu hỏi này (WHAT, WHY, HOW) vào bài làm, nhưng điều quan trọng là khi viết, thí sinh cần nhận ra mình đang trả lời lần lượt từng ý. Mỗi lập luận được thực hiện từ ba câu hỏi này.
– Tùy theo chủ đề và tình hình thực tế của công việc thực tế, các bước HOW có thể không nhất thiết phải chia thành các phần bắt buộc.