Vài nét về nghệ thuật tạo hình nhân vật bằng hình tượng trong tác phẩm “Lãnh đạo” của Tào Nam

Nếu chúng ta nói về chủ đề nông dân, Nancao sử dụng những người từ làng Dahuang quê hương của anh ấy, và khi anh ấy viết về những người trí thức nhỏ, anh ấy sử dụng kinh nghiệm sâu sắc của chính mình. Trước Nam Cao, đề tài trí tuệ đã xuất hiện trong truyện ngắn của Thạch Lam, Nguyên Hồng, Lan Khai, Tự lực văn đoàn. Đến với tác phẩm của Nan Cao, người trí thức “thường xuyên bị đặt vào tình thế khó khăn, trở ngại. Cái đói, cái nghèo dường như luôn trói buộc số phận nhân vật, đẩy họ đến bờ vực tuyệt vọng” (Hà Văn Đức).

Nancao đã dùng “chân trái” của mình để bóp nghẹt và bế tắc giới trí thức. Nhà văn Anh cũng thuộc hoàn cảnh này trong truyện ngắn “An cư lạc nghiệp”. Khi còn trẻ, ông sẵn sàng hy sinh vì nghệ thuật: “Đói rét chẳng nghĩa lý gì với một người thanh niên thiết tha với lý tưởng”, “Đối với ông lúc ấy nghệ thuật là tất cả, ngoài nghệ thuật ra thì còn gì để quan tâm?” Tuy nhiên, gia đình này lại rơi vào cảnh “cơm áo bị đè xuống đất”. Không gian quán trọ nhỏ hẹp, những bộn bề “vô lý” của đời sống vật chất, những bộn bề của cái ăn cái mặc khiến các nhân vật “ngậm trong đau đớn và lo lắng từng ngày” (Trần Đăng Suyền).

Đó cũng là hoàn cảnh rất “điển hình” mà những trí thức như Thu (Sống), Điền (John Bright), Phúc (Diệu Văn) phải sống; hoàn cảnh sống của những trí thức nghèo Paris như Kế. Có thể nói, đây là hoàn cảnh sống điển hình của tầng lớp trí thức nghèo khi xã hội đang ở “đêm trước” của cách mạng.

Nhân vật Hề trong tác phẩm là một nhân vật tiêu biểu của lớp người trí thức tiểu tư sản Nam Cao, thường xuyên bị bi kịch tinh thần tha hóa. Stanley Ho vì bế tắc đã rơi vào một bi kịch trí thức điển hình. Đầu tiên, đó là bi kịch của một nhà văn tài giỏi và đam mê, cuối cùng lại vi phạm các quy tắc nghề nghiệp. Ngày xưa, Hồ mơ ước viết một tác phẩm làm lu mờ tất cả các tác phẩm khác vào thời điểm đó, một tác phẩm đoạt giải Nobel. Như vậy: “Ông đọc, tìm tòi, xem xét, suy nghĩ không biết chán”. Ông rất có ý thức lao động nghiêm túc với nghề và có quan điểm rõ ràng: “Văn chương không cần thợ giỏi mà làm theo một vài khuôn mẫu. Văn chương chỉ chứa những người biết đào sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa khơi. và tạo ra những thứ không được tạo ra.” nhồi nhét mọi người.

Văn học cần sáng tạo, nghệ sĩ cần phong cách nghệ thuật, Người cho rằng văn học chân chính phải tràn đầy tinh thần nhân đạo và những giá trị hiện đại trên quan điểm “nghệ thuật là bản chất của con người”. “Một tác phẩm có giá trị thực sự phải chứa đựng điều gì đó to lớn và mạnh mẽ, đau đớn và nâng cao tinh thần. Nó ca ngợi lòng tốt, lòng bác ái, công lý…nó mang mọi người đến gần nhau hơn.”

Tất cả những điều này thể hiện khát vọng sống cao thượng của một nhà văn chân chính mà không chấp nhận cuộc sống tầm thường, vô danh, vô nghĩa. Tuy nhiên, sự thiếu thốn về vật chất cộng với những rắc rối tồn đọng trong gia đình đã buộc gia đình phải từ bỏ ước mơ, hoài bão của mình. “Bận rộn vô ích nhưng không thể không nghĩ đến, chiếm hết thời gian của anh ấy.” “Anh ấy chỉ nghĩ đến gia đình, chỉ lo cho gia đình thôi.” Vì vậy, anh ấy phải đi ngược lại nguyên tắc nghề nghiệp của mình “Anh ấy phải làm viết sách cẩu thả. Anh ấy phải viết những bài mà đọc xong người ta sẽ quên ngay”, “Cái gì cũng vô vị, buồn tẻ, gợi cảm xúc rất thấp, rất hời hợt, viết bằng thứ văn xuôi thô tục diễn đạt vài ý. Dễ lắm”.

Nhưng điều khiến ông đau lòng là, khi bị buộc phải viết văn “nhẹ nhàng”, lương tâm của một nhà văn chân chính vẫn dày vò, dìm ông vào bể khổ. “Mỗi lần anh ta đọc một cuốn sách và nhìn thấy chữ ký của mình, anh ta đỏ mặt, cau mày, nghiến răng, vò nát cuốn sách và tự cho mình là một thằng khốn nạn… Khốn kiếp! Khốn nạn thay! Khốn nạn cho anh ta! Bởi vì anh ta là một kẻ bất lương. Nam Cao bắt chước nhân vật để phân tích thế giới nội tâm của nhân vật. Nhịp viết dồn dập, dồn dập bộc lộ mâu thuẫn nội tâm mãnh liệt và nỗi đau tự phê bình. Lời nói nửa trực tiếp thể hiện sự dằn vặt nội tâm của người trí thức: “Ông không đem lại điều gì mới cho văn học. Tức là ông là một kẻ vô dụng, một kẻ thừa”.

Anh, người rơi vào bi kịch, cũng đồng thời rơi vào bi kịch của thế giới. Triết lý sống mà Anh luôn theo đuổi là: “Kẻ mạnh không phải là kẻ giẫm lên vai người khác để thỏa mãn lòng ích kỷ của mình. Kẻ mạnh là kẻ biết giúp đỡ người khác”. những đứa con bị bỏ rơi của mình. Vì sống nguyên tắc, yêu đời nên dù đam mê nghệ thuật và có nhiều hoài bão nhưng anh vẫn từ bỏ việc chăm sóc gia đình nhỏ. . Có một lần, He Zeng đã nghĩ đến một câu nói nổi tiếng của một triết gia nào đó: “Biết ác thì phải tàn nhẫn, mới có thể sống mạnh mẽ.” Nhưng anh không thể từ bỏ lòng trắc ẩn của mình, bởi vì mặc dù anh “ hèn hạ”, con người rốt cuộc cũng là con người. Không có lòng trắc ẩn, con người chẳng là gì ngoài những con quái vật bị điều khiển bởi sự ích kỷ. Nhưng cuộc sống nghèo khó và ước mơ nghề nghiệp tan vỡ đã khiến anh trở nên tàn nhẫn và ích kỷ. Anh trở nên cau có, gắt gỏng với vợ.

Anh ta nhìn vào rượu, nghĩ rằng đó là một cách để giảm đau, nhưng thay vì làm cho anh ta thoải mái, rượu đã biến anh ta thành một con thú. Thực ra bi kịch tinh thần của Hồ không phải chỉ là việc phải từ bỏ “mộng đẹp” hay từ bỏ lòng trắc ẩn. Cuộc đời đặt anh vào một sự lựa chọn phi lý và phũ phàng: hoặc là mộng đẹp hoặc là tình yêu. Bi kịch của Hà là làm người thì phải có tình, làm nhà văn thì phải có lương tâm nghề nghiệp. Triết lý này đáng quý và đáng trân trọng, nhưng anh ta chỉ có thể chọn một trong hai và đau khổ theo một trong hai hướng. Chính vì sự lựa chọn khắc nghiệt như vậy mà trái tim của những người trí thức đang rỉ máu. Là người từng trải qua bi kịch éo le, Cao Nan hiểu tính cách của người này và hiểu nỗi đau mà người trí thức phải trải qua. Vì vậy, Ông đã vượt qua hình tượng tư tưởng rập khuôn, đóng vai trò phát ngôn viên cho tư tưởng của tác giả, trở thành một nhân cách sống động với bi kịch tinh thần tiêu biểu của tác giả.

Việc luôn đặt nhân vật vào những tình huống cụ thể và nhìn nhận sự vận động, phát triển của nhân cách dưới tác động của môi trường là một trong những nguyên tắc của chủ nghĩa hiện thực nhằm tái hiện cuộc sống. Hình tượng nhân vật Ông là một ví dụ rõ ràng. Với ước mơ văn chương, Ngài không còn cách nào khác là phải buông bỏ đam mê vật chất. Nỗi lo này cũng khiến anh vi phạm lý do yêu đời, sống dư dả và rơi vào bi kịch không lối thoát. Các nhân vật trí thức trong tiểu thuyết ngôn tình Khải Hưng của Nhất Linh, theo nhà nghiên cứu Hà Văn Đức, có những đặc điểm: “Hầu hết họ xuất thân từ những gia đình quan lại hoặc tư sản giàu có, có cuộc sống viên mãn. với một lý tưởng cách mạng nhất định.Cuộc đời của họ đã được các nhà văn “thơ hóa”.

Tính cách người trí thức trong tác phẩm hiện thực chịu sự chi phối của môi trường. Đó là loại nhân vật khá phức tạp, đan xen giữa cao thượng và hèn mọn, cao thượng và tầm thường. Là một nhà văn, ông là một nhà văn có lương tâm nghề nghiệp, nhưng ông đã vi phạm các nguyên tắc nghề nghiệp của mình. Trong gia đình, anh là người chồng, người cha đảm đang, yêu thương nhưng người đàn ông đó đã hơn một lần trở thành con thú, bạo hành vợ con. Độc giả hiện đại khó có thể dùng từ “tốt” hay “xấu” để đánh giá nhân vật này.