Khi nói đến nét độc đáo của tác phẩm văn học, có ý kiến cho rằng: “Nghệ thuật là lĩnh vực độc đáo nên người sáng tạo bắt buộc phải có phong cách nổi bật, tức là phải thể hiện được cái gì đó rất độc đáo, mới lạ trong tác phẩm của mình”.
Hãy phân tích những nét đặc sắc trong truyện ngắn “Chí Phèo” của nhà văn Nam Cao để làm rõ luận điểm trên.
* gợi ý bài tập về nhà:
Hồ sơ tác giả, tác phẩm, phân tích vấn đề
1. Giải trình ý kiến:
– “độc nhất”: trở nên sáng tạo mới, Mang đậm dấu ấn riêng của mỗi nhà văn, không lặp lại ai và chính mình. Để trở nên “độc nhất vô nhị”, một nghệ sĩ phải có tài năng và trình độ vượt trội. Chính sự “độc nhất vô nhị” này đã tạo nên “phong cách nổi bật” (artistic style) của nghệ sĩ đó.
– “Đặc điểm của truyện ngắn” Đó là nét khác biệt, mới lạ, độc đáo của tác phẩm văn học trong quá trình cảm thụ, suy ngẫm về cuộc sống. Những đặc điểm nổi bật này được thể hiện trong tất cả các yếu tố nội dung và hình thức của một tác phẩm nhất định. Nói cách khác, phong cách là sự thể hiện tài năng của người nghệ sĩ nhằm đem đến cho người đọc một cách nhìn mới về cuộc sống thông qua các thủ pháp và phương tiện nghệ thuật mang đậm dấu ấn cá nhân của người sáng tạo.
2 Nét độc đáo, đặc sắc của truyện ngắn “Chí Phèo”.
Tính độc đáo trước hết thể hiện ở cách khám phá quan điểm, cách cảm nhận cuộc sống độc đáo của tác giả:
——Tác giả tập trung khám phá thế giới tinh thần bên trong của con người, làm nổi bật sự xa lánh và sa sút tinh thần của con người. Nhìn người, cái mà Nam Thảo coi trọng nhất là tính cách (Nam Thảo đã chọn cho mình một vị trí mới, khác với những nhà văn trước anh).
– Nam Cao nhìn người nông dân bằng cái tình + cái lí. Điều này khác với Ruan Hong, người chỉ nhìn vào vai diễn và tràn ngập tình yêu trong lòng.
Tính độc đáo thể hiện qua sự sáng tạo của các yếu tố thuộc nội dung tác phẩm:
– Chủ đề: Nông dân – nấc thang thấp nhất của xã hội.
——Tố giác: Đáng thương, tố cáo.
– Loại tính cách: Xa lánh.
Tính độc đáo được thể hiện qua một biểu thức có tính hệ thống:
– Nghệ thuật miêu tả và phân tích tâm lí nhân vật: miêu tả tinh tế diễn biến tâm lí nhân vật và sự vận động của nhân vật (sự thay đổi của Chí Phèo từ khi gặp Thị Nở, lòng nhân hậu của Chí khao khát được làm người,…)
– Góc nhìn: Đan xen nhiều góc nhìn để tạo nên ngôn ngữ nửa trực tiếp
– Ngôn ngữ, giọng điệu: Ngôn ngữ sắc sảo, chân thực, thường sử dụng đa âm, đối thoại.Giọng văn khách quan, lạnh lùng, tàn nhẫn nhưng chan chứa tình thương
– Kết cấu: theo số phận nhân vật (kết cấu hình tròn độc đáo)
– Chí Phèo là đỉnh cao trong sự nghiệp văn chương của Nam Cao, những gì sâu sắc nhất, cảm động nhất đều tập trung ở tác phẩm này.
– Trong tác phẩm đã hình thành tất cả những đặc điểm cấu thành nên phong cách Nam Tào, có thể kể đến đó là kiểu nhân vật của Nam Tào, kiểu kết cấu của Nan Tào, âm hưởng của Nan Tào… phong cách độc đáo riêng biệt không lẫn vào đâu được.Văn học Việt Nam giai đoạn 1930-1945 và nền văn học dân tộc.