Ý nghĩa nhan đề “Bài thơ về đoàn xe không kính”

Nguyên tắc đặt tên tác phẩm văn học không chỉ thể hiện chủ đề của tác phẩm mà còn phải khái quát và cụ thể. Đặc biệt là những tựa đề thơ nên vừa có tính thơ vừa có tính nghệ thuật. Tuy nhiên, Phạm Tiến Duật đã đặt cho tác phẩm của mình một nhan đề hoàn toàn phi nghệ thuật: “Bài thơ về xe công an không kính”.

Sự độc đáo được bộc lộ ngay từ câu đầu tiên. Có lẽ chỉ cần viết “Xe Cảnh Sát Không Kính” là đủ. Tuy nhiên, nhà thơ còn thêm hai chữ “thơ” phía trước, có vẻ thừa. Tuy nhiên, nếu không có nó, chúng tôi cảm thấy như linh hồn của toàn bộ bài hát bị thiếu. Từ “thơ” cho thấy cách sử dụng hiện thực: không chỉ viết về những chiếc xe không kính, chỉ viết về hiện thực tàn khốc của chiến tranh mà chủ yếu sử dụng chất thơ bay bổng từ hiện thực. Thơ của tuổi trẻ Việt Nam đã chiến thắng sự khắc nghiệt của chiến tranh.

Điều lạ lùng là đọc xong bài thơ này, ta thấy nhan đề rất hợp lý, rất thơ, rất nghệ thuật. Không còn nghi ngờ gì nữa, bài thơ này của Phạm Tiến Duật đã được suy nghĩ rất kỹ trước khi phát hành ra công chúng.