Tiểu thuyết và truyện ngắn là hai thể loại hoàn toàn khác nhau nhưng vẫn có những đặc điểm chung về cốt truyện, nhân vật và cách kể. Dưới đây là một số yếu tố cần ghi nhớ khi đọc và hiểu tiểu thuyết và truyện ngắn:

1. Phân tích nhân vật

Nhân vật là yếu tố quan trọng nhất của cả truyện ngắn và tiểu thuyết. Theo các tiêu chuẩn khác nhau, có các loại nhân vật sau: nhân vật chính diện và vai phụ, nhân vật chính diện và nhân vật phản diện… Để nắm bắt và tóm tắt tính cách, bản chất của nhân vật, cần miêu tả nhân vật theo các phương pháp cơ bản thường được sử dụng bởi các nhà văn:

Phân tích ngoại hình nhân vật:

Ngoại hình của nhân vật không chỉ giúp người đọc hình dung được diện mạo của nhân vật mà còn thể hiện được một phần tính cách của nhân vật, cũng như những biến cố, biến chuyển trong cuộc đời nhân vật.

Ví dụ:

Những chi tiết miêu tả ngoại hình Chí Phèo (Chí Phèo – Nam Cao) Sau khi đi tù về, người đọc thực sự cảm phục trước bản chất con người của anh ta và sự tàn phá khủng khiếp bản chất con người.

Hay khi rơi vào thế giới ma quỷ, cô gái đánh cá trông xù xì, rách rưới và bầm dập. thuyền còn xa thuộc về Nguyễn Minh Châu…

Hình ảnh vụng về, vụng về của nhân vật Tràng thể hiện tính cách suồng sã, cũng như nỗi bất hạnh, đau đớn trước cái đói khát khủng khiếp của tác phẩm. vợ nhặt thuộc về kim lan

Phân tích ngôn ngữ văn bản:

Ngôn ngữ nhân vật (cả đối thoại và độc thoại) thường được nhà văn cá thể hóa ở một số phương thức: kết hợp từ, đặt câu, lặp từ, đảo ngữ.

Ví dụ:

+ Ca ngợi tính cách của con ngựa “ĐƯỢC RỒI” hiện hữu Lương Tri Sâmcủa bạn Nguyễn Trung Khánh.

+ Nhân vật cụ cố Hồng “Ta biết rõ, tại sao phải nhắc ngươi?”vành đai mùa xuân tóc đỏ “Chết tiệt! Nước nào? hiện hữu số đỏ thuộc về Ngô Trung Phong.

+ Cách phát âm đặc trưng của từ Bá Kiến Chí Phi thuộc về Cao Nan nghe rất “sang trọng” Và tiếng cười của Tào Tháo.

+ Vợ nhặt ở chỗ làm thì cộc cằn, lầm lì vợ nhặt thuộc về kim lan.

Nội dung và cách nói rất có giá trị, có thể phản ánh xuất thân, vốn sống, tâm lý, tính cách… của nhân vật. Thông qua ngôn ngữ của nhân vật, người đọc có thể phần nào hiểu được tính cách và cuộc đời của nhân vật, kể cả số phận của nhân vật.

Ví dụ:

+ Phản ứng của Tào Huân khi nghe nhà thơ nói tâm tư của viên quản giáo Người Tù Một Lời (Nguyễn Duẩn)

+ Lời đường mật của bà Phi Yến trong vở kịch Hà Nội (Nguyễn Khải) Về “Đau đớn nhưng thỏa mãn” Gửi cả hai con trai vào chiến trường …

Phân tích hành động nhân vật:

Hành động là hành động của nhân vật, có giá trị bộc lộ trực tiếp tính cách, bản chất hoặc đánh dấu sự thay đổi của tính cách. Ví dụ: thắp đèn trong buồng tối, chuẩn bị quần áo cho nhân vật Mị đi chơi Tết (Vợ Chồng A Phủ- Tô Hoài) thể hiện sự trỗi dậy của khát vọng về một cuộc sống tự do, khát khao về tình yêu và hạnh phúc…

Phân tích nhân vật:

Trái tim là thế giới tinh thần của nhân vật, với những cảm xúc, suy nghĩ, quá trình tâm lý… Đây là yếu tố dễ bộc lộ nhất chiều sâu tâm hồn nhân vật, đồng thời thể hiện sự hiểu biết và nghệ thuật của nhân vật đó.

Ví dụ:

+ Diễn biến tình cảm của nhân vật Chí Phèo khi được Thị Nở húp bát cháo hành (bất ngờ, phấn khích, hối hận, khao khát được yêu, khao khát được trở về cuộc sống lương thiện…) được thể hiện qua tranh. Hài kịch quỷ vẫn là trái tim của con người – kẻ biết đón nhận tình yêu và khao khát được yêu.

+ Quá trình hồi sinh linh hồn của Mị, nhân vật đã cứu A Phủ trong đêm cắt dây trói (thương mình, thương người cùng cảnh ngộ, căm giận kẻ ác, bất mãn cho A Phủ…)

Phân tích mối quan hệ giữa một nhân vật với các nhân vật khác và với môi trường xung quanh còn có chức năng bộc lộ thân phận, tính cách và số phận của nhân vật.

Ví dụ:

+ Mối quan hệ giữa nhân vật Huấn Cao và viên cai ngục, hoàn cảnh ngục tù, cảnh người tử tù… từ chết nhà tù Nguyễn Tuấn.

+ Mối quan hệ giữa nhân vật Tnú với ông Mết, dân làng, Mai… rừng rắn thuộc về Nguyễn Trung Khánh.

+ Mối quan hệ giữa nhân vật Chí Phèo và Bá Kiến trong truyện ngắn Chí Phi thuộc về Cao Nan

hai. Cốt truyện và phân tích cốt truyện:

âm mưu Đó là một hệ thống hoạt động được nhà văn tổ chức theo những yêu cầu tư tưởng và nghệ thuật nhất định. Cốt truyện là phương tiện không chỉ bộc lộ tính cách nhân vật mà còn phản ánh những mâu thuẫn xã hội. Vì vậy, nắm vững cốt truyện sẽ giúp người đọc hiểu đúng nội dung tác phẩm.

Tình trạng là một yếu tố quan trọng, thậm chí xem xét “hạt nhân” của truyện ngắn.Đó là “một khoảnh khắc mà cuộc sống xuất hiện rất dày đặc”, “một khoảnh khắc bao trùm toàn bộ cuộc sống của một người, thậm chí là toàn bộ cuộc đời của một người” (Nguyễn Minh Châu).

Có ba loại tình huống truyện cơ bản:

+ Cảnh hành động (Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân, Lời vợ của Kim Lân…)

+ Thân phận (Hai đứa trẻ của Thạch Lam);

+ Nhận thức tình huống (Đôi mắt của Nam Cao, Con tàu ngoài xa của Nguyễn Minh Châu).

Đọc và hiểu tình huống của câu chuyện “nắm giữ chiếc chìa khóa quan trọng nhất để mở ra thế giới huyền bí của truyện ngắn” (Chu Văn Sơn).

3. Phân tích cấu trúc truyện

Cấu trúc câu chuyện là cách tác phẩm được tổ chức. Do độ dài nên cấu trúc của tiểu thuyết và truyện ngắn rất khác nhau, nhưng chúng vẫn có những điểm chung: sự phối hợp giữa mở đầu và kết thúc, lựa chọn và sắp xếp các tình tiết, đoạn, chương.

Ví dụ:

+ Chi tiết bóng tối có tác dụng thắt nút, cởi nút trong Chuyện người con gái Nam Xương (Nguyễn Dữ)

+ Đoạn mở đầu và đoạn kết của truyện ngắn “Rừng xà nu” có hình ảnh những cánh rừng bạt ngàn, những ngọn đồi xanh ngút tầm mắt…

+ Hình ảnh cái lò gạch cũ ở đầu và cuối truyện chính là cái vòng trúc trong truyện ngắn Chí Phèo.

4. Phân tích, tường thuật

Tự sự, trần thuật là ngôn ngữ của người trần thuật. Đọc kĩ bài tự sự không những giúp người đọc hiểu được bức tranh cuộc sống mà còn nắm được điểm nhìn của người kể khi tái hiện bức tranh cuộc sống. Ý kiến ​​được thể hiện qua cách dùng từ, miêu tả, biểu cảm, tự sự, v.v.

Ví dụ:

+ Đoạn mở đầu Truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam vừa tái hiện lại khung cảnh buồn nhưng rất êm đềm, gần gũi, quen thuộc lúc hoàng hôn nơi phố thị; thể hiện tình yêu, nỗi nhớ nhung của tác giả đối với cảnh vật và cuộc sống nơi đây…

+ Cách trần thuật của Nam Cao trong truyện ngắn “Chí Phèo” thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về cuộc sống và cảnh ngộ của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.