Hướng dẫn viết bài luận văn học so sánh

1. Các dạng câu hỏi so sánh thường gặp:

Bài so sánh văn học cần so sánh nhiều mặt:

+ so sánh tác phẩm
+ so sánh các đoạn trong tác phẩm (hai bài thơ hoặc hai bài văn)
So sánh các nhân vật văn học.
So sánh tình huống truyện.
+ So sánh các ô.
+ So sánh cái tôi trữ tình giữa các bài thơ.
+ So sánh các chi tiết nghệ thuật.
+ So sánh Nghệ thuật tự sự…

Quá trình so sánh chỉ có thể xảy ra trong các tác phẩm của cùng một tác giả, giữa các tác phẩm của cùng một tác giả hoặc khác tác giả, giữa các tác phẩm thuộc các thể loại khác nhau và giữa các tác phẩm thuộc các thể loại văn học khác nhau.

hai. Cách làm bài kiểm tra so sánh:

– Dẫn dắt (bắt đầu mở lớp trực tiếp không cần bước này)
– Giới thiệu đối tượng so sánh

* phương pháp một:

– Bước 1: Làm rõ đối tượng thứ nhất (bước này kết hợp nhiều thao tác lập luận nhưng chủ yếu là lập luận phân tích).

– Bước 2: Làm rõ đối tượng thứ hai (bước này kết hợp nhiều thao tác lập luận nhưng chủ yếu là lập luận phân tích).

– Bước thứ ba: điểm giống và khác nhau của hai đối tượng về nội dung và hình thức nghệ thuật (bước này kết hợp rất nhiều thao tác lập luận nhưng chủ yếu là thao tác lập luận phân tích và thao tác lập luận so sánh).

– Bước 4: Diễn giải sự khác biệt: Làm việc này cần dựa trên: bối cảnh văn hóa xã hội mà mỗi đối tượng tồn tại; phong cách của nhà văn; đặc điểm thi pháp của thời kỳ văn học… (Bước này cần nhiều thao tác lập luận, nhưng chủ yếu là lý luận phân tích).

* Cách 2:

– bước 1:. Giới thiệu vị trí, mô tả ngắn gọn hai đối tượng cần so sánh.

– Bước 2: So sánh sự giống và khác nhau giữa hai đối tượng theo từng tiêu chí về nội dung và nghệ thuật. Trong mỗi tiêu chí, hai tác phẩm được phân tích để thấy những điểm tương đồng và khác biệt.

+ Học sinh có thể dựa vào một số tiêu chí sau để tìm ý (tất nhiên tùy đề bài có thể thêm bớt nhiều tiêu chí).

+ Tiêu chí nội dung: đề tài, chủ đề, hình tượng trung tâm (vị thế, vai trò, ý nghĩa của hình ảnh), cảm hứng, thông điệp của tác giả….

+ Tiêu chí nghệ thuật: thể loại, hệ thống hình tượng, ngôn ngữ, nhịp điệu, giọng điệu,
thủ pháp nghệ thuật…

– Bước 3: Sau khi chỉ ra những điểm giống và khác nhau, cần giải thích vì sao lại có những điểm giống và khác nhau đó.

Chuẩn so sánh theo cách này rõ ràng hơn, phân tích kỹ hơn nhưng học sinh cần phải có năng lực tổng hợp và khả năng tư duy rất cao mới tìm ra được chuẩn so sánh (nếu không sẽ so sánh lung tung, mất trí) nên chúng tôi cho rằng phương pháp này chỉ áp dụng cho học sinh giỏi. Trong khuôn khổ đề tài, tất cả các câu hỏi trắc nghiệm đều là những câu hỏi trắc nghiệm phù hợp với đại đa số học sinh THPT được chúng tôi biên soạn theo phương pháp 1 và đáp án của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

– Nêu những điểm giống và khác nhau tiêu biểu
– Có thể bày tỏ cảm xúc của mình.