Vẻ đẹp của Bắc Kinh trong “Bên kia sông Dương” của nhà thơ Hoàng Kim

Bên kia sông Đuống là kiệt tác của nhà thơ Hoàng Cầm. Tin quân Pháp chiếm đóng bên kia sông Đuống đến tai Hoàng Cầm vào một đêm tháng 4 năm 1948, khiến ông bàng hoàng và xót xa. Ngay trong đêm, cảm xúc ấy ngấm vào bài thơ “Quách Dương Ông” với nhiều sắc thái: buồn, nhớ, tự hào, tiếc nuối, hận thù, ước mơ. Từ dòng cảm xúc chân thành, nó trình bày vẻ đẹp của thế giới Bắc Kinh.

Ngay từ dòng đầu tiên của bài thơ Bạn đưa tôi đến Dương Hà, hình ảnh Dương Hà hiện lên trong tâm trí tôi:

Chào! Tại sao buồn?
Anh đưa em sang sông Đuống
Ngày xưa cát trắng phẳng lì

đi bè trên sông đông
đường lấp lánh
Nằm nghiêng kháng cự kéo dài

Dòng sông quê hương bằng phẳng Baisha từ xa xưa đã là một dòng sông trữ tình, lấp lánh, sống động, êm đềm và thơ mộng. Nhìn từ xa có vẻ dốc. Mặt đó là khám phá độc đáo của Huang Jin. Ông đã đưa vào những bài thơ của mình hình ảnh một dòng sông, giống như nhiều dòng sông khác trong nước, với vẻ duyên dáng không chê vào đâu được.

Bãi mía Qingqing Bờ dâu
ngô khoai lang
Đứng bên này sông sao lỡ
Sao em buồn như lạc tay

Nhà thơ ngược dòng thời gian, sống lại khoảng thời gian êm đềm bên kia sông Dương. Thế là cả thế giới Kinh Bắc rộng lớn trong nỗi nhớ của ông. Thế giới ấy có truyền thống văn hóa lâu đời và vẻ đẹp cổ kính, trước hết được thể hiện trong nghệ thuật dân gian, như những bức tranh Làng Hè đậm đà màu sắc dân tộc:

Bên kia sông Đuống
Quê hương ta thơm hương gạo nếp
Những nét đơn giản của gà và lợn Donghe
Sắc màu dân tộc trên giấy

Những bức tranh dân gian với những bài thơ đồng dao và những đề tài quen thuộc rất cần thiết khi Tết đến xuân về. Tranh lợn gà, đánh đu, bắt dừa, đám cưới chuột, tranh Bà Trưng cưỡi voi đánh trận, tranh Phù Đổng Thiên Vương… Với chất liệu là nền điệp và vỏ sò, nhiều họa tiết bóng bẩy, tươi vui, Rực rỡ sắc màu… sáng lên một hồn quê, một tình yêu đất nước. Đó là bức tranh truyền thống của dân tộc Trung Quốc, là ước mơ được sống trong hòa bình và hạnh phúc của người dân Bắc Kinh và thậm chí cả quốc gia.

Những dòng hoài cổ cũng đưa người đọc trở về giấc mơ yên bình hàng thế kỷ ở vùng nông thôn phía bắc Bắc Kinh. Vùng đất ấy có lịch sử lâu đời: có lăng Kinh Dương Vương, có khởi nghĩa Hai Bà Trưng, ​​có Lý Thường Kiệt đánh đuổi quân Tống trên sông Cầu. Đây cũng là vùng đất cổ có di sản văn hóa sâu sắc của các triều đại xưa, là nơi học lấy văn vần.

Vẻ đẹp của thế giới Kinh Bắc còn gắn liền với lễ hội mùa xuân. Theo truyền thuyết, câu chuyện về Tan Jin được truyền miệng từ vùng đất này ghi lại khung cảnh vui tươi của lễ hội mùa xuân. Mùa lễ hội tưng bừng rộn rã mùa lúa chín, trai gái thanh lịch có thể làm quen, yêu đương, hẹn hò qua những làn điệu dân ca của các anh, các chị gần kề. Con gái của Quanhe không bị tan rã sau một lễ hội, hay bị diệt vong sau một lần xuất hiện, mà ở lại trong hàng trăm triệu linh hồn. Có phải một hạt cát được đặt trong lòng một con trai biển và biến thành một viên ngọc trai bảy màu?

Điệu dân ca ngồi mạn thuyền, đến hẹn lại lên, mây xanh sóng biếc mê hồn người. Phần hội là nhiều trò chơi hấp dẫn như đánh đu, thổi cơm thi, đấu vật… Hầu hết các trò chơi đều xuất phát từ những ước nguyện thiêng liêng của người lao động: cầu mưa, cầu phúc, cầu sức khỏe…

Đậm đà nỗi nhớ Kinh Bắc, quê hương ngàn năm văn vật là người đồng hương này. Vài dòng thơ nhưng Hoàng Kim gợi được tâm hồn của những con người nơi đây: cô gái têm trầu/ ông già tóc bạc trắng/ chiếc quần nâu sột soạt. Vẻ đẹp của người dân Bắc Kinh chân chất, thân thuộc và cổ kính. Cắn môi tạo nên nét mặn mà, nồng nàn, gợi cảm trên bờ môi thiếu nữ. Hình ảnh ông lão tóc bạc trắng mang vẻ đẹp như tiên, ông như bước ra từ truyện cổ tích. Nó chứa đựng những ước mơ, ước nguyện muôn đời của biết bao người lao động. Tiếng quần nâu sột soạt của lũ trẻ gợi lên niềm hân hoan, ước ao được trẻ thơ khoác lên mình bộ quần áo mới nhuộm màu hồ điệp để tham gia các lễ hội dân gian.

Đó còn là người dân Làng He gắn liền với những người thợ dệt lụa, dệt sợi… hoạt động nhộn nhịp, chợ phiên sôi động, lễ hội tưng bừng. Tỏa sáng trong nỗi nhớ ấy là người con gái Kinh Bắc xinh đẹp, mộng mơ nhưng cũng rất thực, rất duyên, rất hồn:

Ai sang bên kia sông Đuống?
Em còn nhớ từng mặt sen không?
thợ cạo răng đen
Nụ cười như nắng mùa thu.

Các cô gái làng Quanh Hà thường chít khăn mỏ quạ, mặt trang điểm như hoa sen. Khuôn mặt của người thợ cạo răng đen tạo cho người ta cảm giác tươi tắn hồng hào, như đóa sen tươi nở trong sương mai tinh khiết. Dưới khuôn mặt mộc mạc và duyên dáng ấy ẩn hiện những chiếc răng khểnh, nhưng nụ cười như nắng mùa thu, chân thật và xấu xa. Chỉ cần đọc bài thơ này trái tim tôi tan vỡ. Đó là một cách nhìn, một cảm nhận rất riêng của Hoàng Cầm khiến vẻ đẹp của thế giới Kinh Bắc càng thêm tỏa sáng:

Có thể nói Bên kia sông Đuống, Hoàng Cầm đã lồng ghép con người, cảnh vật và đời sống văn hóa của cả kinh giới vào bài thơ này một cách vừa sinh động, vừa chân thực, vừa tỏa sáng vừa huyền ảo. Cảnh Bắc giới đã tạo nên vẻ đẹp thẩm mĩ của bài thơ “Qua Trường Giang”. Nếu thơ ca là tiếng vọng của năm tháng, là tiếng thương nhớ của một đời người, thì “Vượt Dương Giang” của Hoàng Kim đã vượt qua thử thách của thời gian và đến trước mặt mỗi chúng ta hôm nay.