Hình ảnh người lao động mới trong các tác phẩm: “Lặng lẽ Sa Pa”của Nguyễn Thành Long

Nguyễn Thành Long là một nhà văn chuyên viết truyện ngắn và bút kí. Truyện của ông rất giàu chất thơ hoạ. Tiêu biểu nhất là truyện ngắn “lặng lẽ Sa Pa” được sáng tác sau chuyến đi thực tế ở Lào Cai vào mùa hè năm 1970. Truyện đã xây dựng thành công nhân vật anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh núi Yên Sơn, một con người có lòng yêu nghề, có lý tưởng có lối sống đẹp đã âm thầm lặng lẽ cống hiến sức mình cho đất nước. Anh thanh niên tiêu biểu cho hình ảnh người lao động mới trong thời kì kiến thiết đất nước sau chiến tranh.

Mặc dù anh chỉ hiện ra trong chốc lát trong cuộc trò chuyện giữa bác lái xe và những vị khách nhưng anh thanh niên cũng kịp để các nhân vật khác kịp ghi nhận một cách ấn tượng, một kí hoạ chân dung thật đẹp về anh. Tiếp tục trong cuộc gặp gỡ ngắn ngủi, nhân vật anh thanh niên hiện ra đủ để cho mọi người cảm nhận được rằng “Trong cái lặng im của Sa Pa … Sa Pa mà chỉ nghe tên người ta đã nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi có những con người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước”.

Là thế hệ thanh niên trong thời kì xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, anh thanh niên có nhiều cơ hội để xây dựng sự nghiệp riêng của mình. Thế nhưng, như bao con người trẻ tuổi sôi nổi khác, anh hăng hái cùng bố đăng kí đi lính. Người bố trúng tuyển, lên đường phục vụ cong tác chiến đấu ở chiến trường miền Nam, anh không chịu ở yên nơi thành phố mà tình nguyện lên làm công tác khí tượng ở đỉnh cao Yên Sơn, nơi hoang vu, lặng lẽ, heo hút không một bóng người.

Ý chí kiên cường, tình yêu đất nước và bản lĩnh của con người lao động mới đã giúp anh trụ vững với công việc. Dù thiếu thốn, cô đơn nhưng anh chưa từng than vãn, anh rất tự hào và hài lòng về công việc của mình. Hi sinh tuổi trẻ, hạnh phúc riêng tư, anh thanh niên đã dành trọn tuổi thanh xuân để phục vụ đất nước. Anh hiểu rằng, đất nước còn gian khổ, nhân dân miền Nam đang ngày đêm chiến đấu với kẻ thù, là người có trách nhiệm, anh không thể chỉ nghĩ đến lợi ích riêng mình.

Hoàn cảnh sống và công việc gian khổ giúp ta nhìn thấy những phẩm chất tốt đẹp, thấy được tình yêu, ý thức trách nhiệm trong công việc và niềm say mê lao động của con người lao động mới ở anh thanh niên. Phẩm chất của anh thanh niên hiện ra qua góc nhìn, đánh giá của các nhân vật: Bác lái xe, ông hoạ sĩ, cô kĩ sư. Qua cách nhìn nhận và cảm xúc của mỗi người, hình ảnh anh thanh niên hiện ra rõ nét hơn và đáng mến hơn bao giờ hết.

Nơi không hề có một bóng người “bốn bề chỉ có cây cỏ và mây mù lạnh lẽo”. Công việc của anh là “đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự vào việc báo trước thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu”. Công việc của anh không khó nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ chính xác và phải có tinh thần trách nhiệm cao. Một ngày anh phải vào ốp bốn lần, nửa đêm đúng giờ ốp thì dù có mưa gió cũng phải trở dậy xách đèn ra ngoài trời làm công việc đã qui định. Những lúc ấy, anh cảm thấy “gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như chỉ chực đợi mình ra là ào ào xô tới”. Nhưng cái gian khổ nhất mà anh phải vượt qua chính là sự cô đơn buồn tẻ, quanh năm suốt tháng sống cô độc một mình trên đỉnh núi cao không một bóng người.

Hoàn cảnh sống khắc nghiệt vô cùng bởi sự heo hút, vắng vẻ; cuộc sống và công việc có phần đơn điệu, giản đơn…là thử thách thực sự đối với tuổi trẻ vốn sung sức và khát khao hành động. Nhưng anh vẫn vượt qua được bằng ý chí, nghị lực, những phẩm chất rất đẹp, giản dị mà sâu sắc.

Làm việc một mình trên đỉnh núi cao, không có ai giám sát, thúc giục, anh vẫn luôn tự giác, tận tuỵ. Suốt mấy năm ròng rã ghi và báo “ốp” đúng giờ. Phải ghi và báo về nhà trong mưa tuyết lạnh cóng, gió lớn và đêm tối lúc một giờ sáng, anh vẫn không ngần ngại. Qua lời anh nói, ta có thể hình dung được bao nhiêu vất vả, khó khăn mà anh đã chịu đựng. Ấy vậy mà người con trai ấy vẫn tìm thấy được niềm hạnh phúc trong công việc của mình. Khi kể lại thành tích nhờ phát hiện kịp thời đám mây khô, không quân ta đã hạ nhiều máy bay Mĩ ở cầu Hàm Rồng, anh nói: “kể từ hôm đó, cháu sống thật hạnh phúc”. Với anh hạnh phúc là trong công việc, là có thể giúp đỡ mọi người, là góp một phần nhỏ công sức vào sự nghiệp chung của đất nước. Có thể thấy, tinh thần trách nhiệm đã là động lực chính để anh làm việc tận tụy, để anh hiểu được hạnh phúc là làm việc, là cống hiến.

Anh thanh niên rất yêu công việc của mình. Đối với anh, công việc là lẽ sống, là niềm đam mê cháy bỏng. Hơn ai hết, anh hiểu rõ công việc thầm lặng của mình là có ích với mọi người, nó gắn liền anh với cuộc sống chung của đất nước. Anh tâm sự với ông hoạ sĩ: “Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi công việc của cháu gắn liền với bao anh em đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”. Phải chăng khi ta yêu thích công việc của mình, thì công việc đem lại cho ta niềm vui, khi đó ta không còn cảm thấy đơn độc? Phải chẳng lòng yêu nghề tha thiết, sự gắn bó với công việc bằng một tình yêu sâu sắc đã giúp anh thanh niên vượt qua nỗi “thèm người”, vượt qua mọi khó khăn để sống một cuộc sống đẹp, đầy ý nghĩa? Nguyễn Thành Long đã để anh thanh niên nói lên những suy nghĩ từ tiếng lòng tha thiết. Đó là những suy nghĩ nghiêm túc, sâu sắc về nghề nghiệp và về công việc.

Tìm hiểu về anh, lắng nghe những lời tâm sự từ anh, ta thấy người con trai này vừa giản dị, chất phác, vừa hồn nhiên và vô tư. Tất cả đã toát lên một vẻ đẹp nhân cách đáng trân trọng, gây xúc động mạnh mẽ trong lòng người đọc. Quả là công việc đã trở thành niềm vui, niềm hạnh phúc và là lẽ sống của anh thanh niên. Động cơ làm việc đúng đắn và phương châm sống cao đẹp của anh: làm việc vì mọi người, vì Tổ quốc đã khiến cho ông hoạ sĩ, cô kĩ sư và mỗi chúng ta phải tự nhủ thầm “người con trai ấy đáng yêu thật!”.

Không chỉ có lòng yêu nghề, tinh thần trách nhiệm cao với công việc, anh thanh niên còn để lại trong lòng ngược đọc những ấn tượng khó quên ở tính cách chân thành, cởi mở với mọi người; ở sự khiêm tốn, thành thực; và biết cách sắp xếp cuộc sống một cách khoa học, đặc biệt lãng mạn.

Không đặt tên cho nhân vật của mình, dường như Nguyễn Thành Long thể hiện anh thanh niên như một con người bình dị mà ta có thể gặp ở nhiều nơi trên đất nước. Mỗi suy nghĩ của anh đều thấm đẫm tình yêu con người, yêu cuộc đời, yêu đất nước.

Bằng cốt truyện nhẹ nhàng, những chi tiết chân thực và ngôn ngữ chọn lọc, trong trẻo, nhà văn đã kể lại cuộc gặp gỡ tình cờ mà thú vị nơi Sa Pa lặng lẽ. Nhân vật anh thanh niên trong truyện đã hiện ra với tất cả những phẩm chất đáng yêu, đáng quí. Anh chính là hình ảnh tiêu biểu của tuổi trẻ Việt Nam, con người Việt Nam trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ đất nước.

Qua hình ảnh anh thanh niên, ta thấy ở anh một vẻ đẹp tâm hồn của một tri thức mới, gắn bó với nghề nghiệp, thiết tha yêu cuộc sống, yêu đất nước. Anh là tấm gương hy sinh quên mình vì lý tưởng phục vụ đất nước. Cũng chính vì thế, chỉ với cuộc gặp gỡ chưa đầy nửa giờ mà anh đã hoàn toàn chinh phục được người đối diện. Chẳng những thế, anh còn tác động sâu sắc đến mọi người. Ông họa sĩ thì từ chỗ xúc động bị cuốn hút đến bối rối, băn khoăn vì anh đã khiến ông nhận ra một suy nghĩ chưa được đúng của mình. Và cũng chính ông đã bắt gặp sự rung động nghệ thuật, khiến ngòi bút ông muốn ký họa vẻ đẹp của con người mới để mọi người được chiêm ngắm một chân dung của cuộc sống mới chứ không phải như những ngôi sao xa xôi. Cô kĩ sư thì tò mò, ngạc nhiên đến một ấn tượng hàm ơn khó tả… Cô nàng tin vào cuộc sống và cảm nhận việc từ bỏ mối tình nhạt nhẽo là một quyết định đúng đắn.

Anh thanh niên với lòng yêu nghề, với tinh thần trách nhiệm với công việc khiến chúng ta khâm phục bởi cách sống đẹp, cách sống lí tưởng, cách sống biết hi sinh vì mọi người. Anh cùng công việc thầm lặng khiến chúng ta nghĩ đến những thầy cô giáo trẻ tình nguyện lên vùng cao, miệt mài “gieo mầm” con chữ cho những ước mơ xanh… Chúng ta nhớ đến những người lính trẻ ra đảo khi tuổi đời còn khá trẻ, gửi lại gia đình và ước mơ nơi đất liền bình yên để đến với mảnh đất kiên cường, giàu nghị lực, để giữ vững vùng biển của Tổ quốc…Họ chấp nhận hi sinh, khó khăn, thử thách, nhận nhiều thiệt thòi về bản thân, để sống một cuộc sống đẹp, đầy ý nghĩa vì mọi người.

Và còn biết bao con người trẻ tuổi khác vẫn đang ngày đêm làm việc vì đất nước. Cuộc đời của họ không khỏi khiến chúng ta phải trăn trở, suy nghĩ, cần phải sống trách nhiệm hơn với bản thân, với mọi người; cần biết sống có lí tưởng, có ước mơ; cần phải làm tốt hơn nữa với công việc mình đang làm.

Với tình huống truyện nhẹ nhàng, đơn giản, ngôn ngữ giàu chất thơ, chất họa, truyện ngắn “lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long đã xây dựng thành công nhân vật anh thanh niên với những phẩm chất, cách sống đẹp điển hình cho thế hệ trẻ trong thời kỳ mới. Anh thanh niên cùng với các nhân vật khác như cô kĩ sư, ông hoạ sĩ , ông kĩ sư vườn rau … đã tạo nên một tập thể những con người lao động khoa học lặng lẽ mà khẩn trương vì lợi ích của đất nước, vì cuộc sống của mọi người. Với những thành công như thế, truyện được xem là một trong những truyện ngắn hay nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Hình ảnh anh thanh niên đã truyền cảm hứng cho biết bao thế hệ bạn đọc. Để mỗi lần lần giở trang văn của Nguyễn Thành Long chúng ta cảm thấy rung lên cảm xúc yêu mến, cảm phục, tự hào để sống có ích hơn.

Văn học, cũng giống như cuộc đời, như một bài học xã hội có ý nghĩa. Nếu chúng ta hời hợt, vô tâm thì có lẽ sẽ không hiểu hết những giá trị của nó, những điều tốt đẹp mang lại cho mỗi cá nhân. Cảm ơn nhà văn Nguyễn Thành Long, cảm ơn nhân vật anh thanh niên mà ông xây dựng đã giúp cho chúng ta hiểu: “Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý!”..

Tham khảo:

Cảm nhận vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa.

Mạch nước âm ỉ dưới vách núi đã đổi thay qua những ngày xuân xanh đến những chiều thu buồn. Những đền đài rồi xụp đổ dưới ánh chiếu của thời gian, những tranh tượng rồi tiêu tan hoá thành bụi vàng của quá khứ. Ấy vậy mà có những tác phẩm vẫn tồn tại bền bỉ tựa dòng suối chảy mãi trong tâm hồn bao thế hệ hôm qua, hôm nay và ngày mai. Như trong “Nghĩ lại về Paustovsky” Bằng Việt từng chiêm nghiệm: “Những trang sách đi suốt đời vẫn nhớ/Như những đám mây ngũ sắc ngủ trên đầu”. Ẩn chứa trong những tác phẩm ấy là thế giới được nhà văn phác họa một cách nhẹ nhàng mà lắng đọng, đẹp đẽ mà không khoa trương, giản dị mà chẳng kém phần tinh tế. “Lặng lẽ Sa pa” chính là một trong số đó. Nguyễn Thành Long đã dẫn lối ta đến với xứ sở của những con người lao động miệt mài mà thầm lặng. Nhân vật anh thanh niên chính là biểu tượng cho phẩm chất và con người ở miền đất ấy.

Nguyễn Thành Long được đánh giá là cây bút đầy cuốn hút, chuyên viết về truyện ngắn và kí. Thước phim mang tên “Cuộc đời” của ông là những năm tháng lặng lẽ sống, lặng lẽ viết và lặng lẽ ra đi. Những tác phẩm của Nguyễn Thành Long có lối viết nhẹ nhàng, trong trẻo, thơ mộng pha chất kí, giàu chất trữ tình và đậm chất thơ. “Lặng lẽ Sa Pa” sáng tác năm 1970 trong chuyến đi thực tế Lào Cai, in trong tập “Giữa trong xanh” là truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách ấy. Trong truyện, ta bắt gặp những trang đời, ta thấm nhuần vẻ đẹp của những con người lao động hăng say mà thầm lặng. Tiêu biểu là nhân vật anh thanh niên ngời sáng với những phẩm chất tốt đẹp.

Anh thanh niên là một chàng trai 27 tuổi, cái tuổi sôi nổi, yêu đời và khát khao được cống hiến cho đời. Anh sống và làm việc một mình ở đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m với rừng xanh, mây trắng, bão tuyết và sương rơi. Anh làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu. Công việc mỗi ngày của anh là “ đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất”. Nhằm dự vào việc báo trước thời tiết hàng ngày phục vụ sản xuất và chiến đấu, Đó là công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác, kiên nhẫn và có tinh thần trách nghiệm cao. Chính hoàn cảnh sống đặc biệt ấy lại là “chiếc đòn bẩy” nâng tầm cho ý chí sắt đá, nghị lực phi thường của anh thanh niên được nổi bật và neo giữ mãi trong trái tim người đọc.

Anh thanh niên là một người nhiệt thành, yêu nghề và có tinh thần trách nhiệm cao. Anh tự nguyện chấp nhận sống trên đỉnh núi cao vời vợi, thiếu vắng thanh âm của con người và phải một mình chống chọi, vượt qua sự khắc nghiệt của thời tiết. Đối với công việc, anh yêu và say mê nó đến nổi khi người ta còn ái ngại cho cuộc sống ở độ cao 2600m của anh thì anh lại mơ ước được làm việc trên đỉnh Phan-xi-băng cao đến 3142m. Bởi với anh “làm khí tượng ở độ cao thế mới là lí tưởng”. Anh còn có những chiêm nghiệm đúng đắn và sâu sắc về mối liên kết giữa công việc với con người. Với anh, công việc như một người bạn tri âm tri kỉ song hành cùng ta đi qua những nốt thăng trầm:” Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được”. Anh đâu xem công việc của mình là những nhiệm vụ khô khan và nhạt nhẽo. Công việc với anh là lí tưởng, là nguồn vui, dẫu nó thật gian khổ, thật cô độc nhưng “cất nó đi cháu buồn chết mất”. Chan chứa trong những câu nói ấy là biết bao tình yêu, bao nỗi niềm say mê của người thanh niên trẻ. Anh còn tìm ra ý nghĩa của công việc thầm lặng ấy. Anh hiểu rằng công việc của mình gắn bó với biết bao tâm sức của những anh em đồng chí dưới kia, là mắt xích quan trọng trong sự nghiệp “phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu”. Khi biết việc mình phát hiện được một đám mây khô đã góp phần vào chiến thắng của không quân ta trên cầu Hàm Rồng, anh thấy “thật hạnh phúc” biết nhường nào. Cũng chính vì yêu tha thiết công việc nên ở anh còn có những hành động đầy trách nhiệm. Dẫu làm việc một mình, chẳng có ai đôn đốc hay giám sát, anh vẫn luôn tự giác, nghiêm túc và tận tụy với nghề. Có là ngày hay đêm, mưa tuyết hay rét lạnh, anh thanh niên vẫn chẳng nề hà vất vả, không bỏ qua bất kỳ một giờ “ốp” nào. Anh luôn cố gắng hoàn thành xuất sắc công việc của mình với tác phong khoa học, nghiêm túc và chính xác.

Tuy được ví như “người cô độc nhất thế gian” , tuy phải sống một mình trong điều kiện thiếu thốn trăm bề nhưng anh thanh niên không hề buông thả bản thân hay cảm thấy chán nản và buồn tẻ. Ở anh toát lên lối sống giản dị, lạc quan và yêu đời. Anh tự tạo ra âm hưởng của niềm vui trong bản hòa tấu mang tên “Cuộc sống” của anh. Anh thanh niên trồng đủ những loại hoa như “hoa dơn, hoa thược dược, vàng, tím, đỏ, hồng phấn”. Người ta cứ ngỡ bức họa về cuộc sống nơi đỉnh núi cao vời vợi ấy sẽ chỉ độc nhất mảng màu lạnh lẽo, xám xịt của mây trời bạt ngàn và màn sương dày đặc. Nhưng anh thanh niên đã chấm phá cho ngôi nhà nhỏ của mình bao sắc màu ấm áp và rạng ngời. Anh còn nuôi gà, nuôi ong để làm phong phú nguồn lương thực và làm những món quà nho nhỏ gửi trao những vị khách hiếm hoi.

Anh thanh niên còn tìm đến sách như một người bạn tâm giao cùng anh chuyện trò, cùng nương tựa vào nhau để vượt qua sự vắng lặng kéo dài từ ngày này qua tháng nọ. Nhờ có sách, anh có thể tự trau dồi thêm tri thức cho bản thân và làm giàu thế giới quan của mình. Không chỉ sắp xếp, tổ chức công việc một cách khoa học, chính trong gian nhà nhỏ của anh cũng toát lên vẻ gọn gàng, ngăn nắp. Anh làm việc, ăn uống, nghỉ ngơi, đọc sách, đọc báo như một người đang sống và làm việc giữa lòng thành phố, với mọi người, chứ không phải riêng mình anh. Không gian sống của người thanh niên trẻ đã gieo vào trái tim ông hoạ sĩ bao xúc cảm trầm trồ và ngỡ ngàng. Những giọt nắng ấm nóng của tinh thần lạc quan đã sưởi ấm cõi lòng anh trong khí trời lạnh lẽo và thoáng đãng của thiên nhiên Sapa. Chính tình yêu tha thiết dành cho cuộc đời đã trở thành điểm tựa vững bền giúp anh chủ động bước tiếp về phía trước, vượt qua hết thảy những gian truân, vất vả của hoàn cảnh sống đặc biệt. Từ ấy, anh tìm được niềm vui, hạnh phúc và ý nghĩa trong những điều nhỏ nhặt.

Tâm hồn anh vẫn luôn gần gũi, vẫn ấm nóng, chân thành, cởi mở và hiếu khách biết chừng nào. Anh “thèm người”, “thèm nghe chuyện dưới xuôi” và khao khát được bên người, được cùng người trao nhau ánh mặt và chuyện trò cùng người. Chính vì lẽ đó, anh liền bày kế lấy những khúc thân cây chắn ngang đường để dừng lại những chiếc xe hiếm hoi. Niềm hưng phấn khi được chào đón những vị khách cứ dào dạt trong anh, toát lên qua “nét mặt rạng rỡ”. Phải chăng vì đã lâu không được gặp người nên anh cứ luống cuống cả lên chẳng kiềm được cảm xúc rồi cứ tất tả chạy ngược chạy xuôi. Anh gửi trao những quan tâm chân thành và chu đáo đến mọi người. Chỉ thoáng nghe qua lời kể từ bác lái xe rằng bác gái vừa ốm dậy, anh đã chủ động đi đào củ tâm thất một cách âm thầm để biếu bác dẫu chẳng có ai nhờ cậy anh làm. Đâu chỉ dừng lại ở đó, anh thanh niên còn vô cùng thân thiện, cởi mở với những người chỉ mới gặp lần đâu. Anh niềm nở tiếp đón bác hoạ sĩ cùng cô kĩ sư lên thăm nhà. Bó hoa cho cô gái vào lần đầu gặp gỡ, nước chè cho ông hoạ sĩ già và làn trứng ăn dọc đường cho hai bác cháu. Anh hồ hởi và thích giao tiếp, anh nói “những điều đáng lẽ người ta chỉ nghĩ. Cũng là những điều ta ít nghĩ”. Anh hồn nhiên kể về công việc, về những người đồng nghiệp và cuộc sống thường nhật của anh.

Với anh thanh niên, từng khoảnh khắc tít tắc trôi qua được trò chuyện với những người mà anh chỉ mới gặp thôi cũng thật quý giá biết bao. Khoảnh khắc ấy, anh thổ lộ những điều bám rễ trong lòng mà rất lâu rồi anh mới có dịp tâm sự cùng người. Bởi thế, anh cứ đếm từng giây từng phút trôi qua và lo sợ sẽ hoài phí 30 phút gặp gỡ ngắn ngủi mà quý giá.

Công việc của anh thanh niên có vị trí quan trọng trong sự nghiệp chuyển mình của đất nước. Thế nhưng, anh lại rất khiêm tốn và thành thực cảm thấy những điều anh làm thật nhỏ bé biết bao so với người khác. Anh chỉ dành 5 phút ngắn ngủi để nói về bản thân, về công việc và cuộc sống của anh. Tác giả như muốn nhấn mạnh sự chênh lệnh về thời gian để làm nổi bật phẩm chất khiêm tốn của anh. Khi ông hoạ sĩ muốn vẽ kí họa về anh, anh thật tình bối rối, cảm thấy bản thân không có gì đáng để một họa sĩ ghi lại :”Không, không, đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng để bác vẽ hơn”. Đó là ông kĩ sư vườn rau ngày đêm miệt mài và kiên nhẫn để đem đến cho nhân dân xứ Bắc những củ su hào ngon ngọt và to hơn. Đó là đồng chí nghiên cứu bản đồ sét quanh năm suốt tháng bám trụ nơi cơ quan và luôn giữ vững tư thế sẵn sàng trong công việc. Anh thấm thía cái nghĩa, cái tình của xứ sở Sa pa, thấm thía sự hi sinh của “những nốt nhạc trầm” trong bài ca lao động.

Trái tim của anh luôn rạo rực một ngọn lửa khát vọng, khát vọng được sống đẹp, sống có ý nghĩa, sống có ích cho đất nước, cho mọi người. Đất nước có chiến tranh, anh xin ra trận. Không được ra trận, anh vẫn tận tụy làm thật tốt công việc. Hạnh phúc của người con trai ấy chẳng phải là ái tình tuổi trẻ, được giàu sang hay quyền lực. Hạnh phúc với anh là được làm việc, được cống hiến cho đất nước. Hạnh phúc khi ấy đã vượt ra ngoài biên giới của nó, không chỉ bó hẹp trong từng cá nhân mà lan tỏa đến những người khác, có ý nghĩa với nhiều người. Phải chăng một trong số những ẩn ý của tác giả qua việc không đặt tên riêng cho nhân vật chính mà lại gọi anh là “anh thanh niên” bởi anh đại diện cho tầng lớp các bạn trẻ đang ngân vang giai điệu bất diệt của lí tưởng sống cao cả, lao động quên mình vì Tổ quốc. Dừng chân trên thi đàn văn học, ta bắt gặp những hồn thơ mang âm hưởng sâu sắc về lí tưởng sống, lòng nồng nàn yêu nước của thanh niên trẻ. Một trong số đó là thi phẩm “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm :

“Có biết bao người con gái, con trai
Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”

“Lặng lẽ Sa pa” đã đạt được nhiều thành công trong phương diện nghệ thuật. Cốt truyện đơn giản không có những thanh âm kịch tính, hối hả. Tác phẩm như dòng suối tĩnh lặng, nhẹ nhàng chảy trôi vào đời, đi qua những ngõ ngách trong trái tim người đọc và cứ thế lắng đọng nơi sâu thẳm cõi lòng. Cách xây dựng tình huống truyện hợp lí, tự nhiên, độc đáo và đặc sắc, đó là cuộc gặp gỡ bất ngờ của những nhân vật. Trong 30 phút ngắn ngủi ấy, tác giả đã thật tài tình khi vận dụng cách kể chuyện giản dị, cách miêu tả con người và cảnh vật dưới nhiều điểm nhìn. Thành công nổi bật của tác phẩm là việc chung hòa giữa tự sự, bình luận và trữ tình. Với ngôn ngữ đậm chất hội hoạ, thiên truyện có dáng dấp như một bài thơ. Khiến ta ngây ngất trong chất men say trữ tình lãng mạn của một thiên nhiên nên thơ đến những con người làm việc lặng lẽ, quên mình vì Tổ quốc.

Tô Hoài từng nhận xét:“Mỗi truyện ngắn của Nguyễn Thành Long tương tự một trang đời, một mảng, một nét của cuộc sống chắt ra. Ta thường gặp ở Nguyễn Thành Long những nhận xét nho nhỏ, như nhắc khẽ người đọc”. Đến với “Lặng lẽ Sa pa”, ông đã gửi trao bao suy tư, chiêm nghiệm sâu sắc rằng Sapa lặng lẽ nhưng không tầm thường, Sapa mà người ta cứ nghĩ tới việc sẽ đến dừng chân để nghỉ ngơi, để tịnh dưỡng tâm hồn sau những giây phút oằn mình trong guồng quay của cuộc sống. Ở mảnh đất đó, có những con người đang thầm lặng dâng hiến thanh xuân và sức trẻ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Tác giả đã thực sự phác họa thành công chân dung của nhân vật anh thanh niên, một chân dung tuy chỉ kí họa trong mấy mươi phút nhưng vẫn có những vẻ đẹp sống mãi trong tiềm thức người độc giả.