“Xưa nay người ta trọng tình nghĩa, nhưng cũng là kẻ bạc nghĩa. Trong một mối quan hệ, tình và nghĩa thường đi đôi với nhau.

Hãy làm sáng tỏ nhận định trên bằng những bài ca dao em đã học, đã đọc.

Bài viết tham khảo:

Con người Việt Nam đã chịu bao gian khổ, bao thăng trầm, bể dâu, nhưng tâm hồn con người vẫn sống, vẫn thủy chung, vẫn nồng nàn tình vợ chồng, vẫn nồng nàn tình gia đình. Tất cả những tầng cảm xúc, được thăng hoa trong hòn ngọc ca dao, trong dòng sông huyền diệu ấy. Dòng nước sông nuôi dưỡng, tắm mát tâm hồn ta, đầy lời ru của mẹ, chữa lành mọi nỗi đau, hàn gắn vết thương tâm hồn. Người xưa thực sự giản dị, giàu tình và rất nghĩa, trong các mối quan hệ tình cảm, tình và nghĩa thường bổ sung cho nhau. Điều này được phản ánh chân thực, sâu sắc trong vườn hoa phong tục dân gian, đặc biệt là những làn điệu dân ca trữ tình, giản dị.

Nói đến dân ca nói chung là phải nói đến dân ca buồn. Nó phản ánh những ước mơ, khao khát, mong đợi, oán giận và oán giận. Tình và nghĩa đã trở thành nguồn ca dao vô tận. Đúng là người bình thường giàu tình cảm. Đó là tình yêu quê hương đất nước, là niềm tự hào, là niềm tự hào về trang sử hào hùng của ông cha:

Cùng ngắm phong cảnh Hồ Gươm
Ngắm cầu Thê Húc, ngắm chùa Ngọc Sơn
Tháp Nghiêng, Tháp Bút chưa mòn
Hỏi ai là người lập nước?

Tình yêu quê hương, một tình cảm lớn lao, mãnh liệt chảy trong huyết quản của người xưa. Họ yêu thích đất nước xinh đẹp và phong cảnh hữu tình này. Và rồi một ngày, cuộc chia ly đầy yêu thương đó biến thành nỗi nhớ khôn nguôi:

bạn đi rồi, bạn nhớ nhà
Nhớ canh rau nhớ canh đậu đắng
nhớ ai dãi nắng sương
Nhớ ai hôm nay bắn nước bên đường

Chàng trai xa quê nhưng trái tim rực lửa của anh vẫn còn vương vấn nơi quê nghèo, những món ăn nơi quê nhà sao mà ngon và giản dị biết bao. Ai cũng ùa về với nỗi nhớ trong veo. Thứ tình cảm ấy đã từng rộn ràng trong trái tim ông, tình vợ chồng và tình yêu gia đình, đất nước hòa quyện, hài hòa, mộc mạc, giản dị mà cao đẹp đến lạ lùng.

Và chữ “tình” cũng trào dâng trong tình mẫu tử thiêng liêng:

Gió thu mẹ dỗ con ngủ
Đêm canh năm canh, mẹ thức suốt năm năm ròng.

Tình mẹ ấm áp và ngọt ngào biết bao! Nó là rất lớn và vượt thời gian. Đó là tình yêu cháy bỏng và nồng nàn, là sự hy sinh thầm lặng của người mẹ cho sự sống của con mình. Bên cạnh tình mẫu tử cao cả, sâu nặng còn có tình chị em thân thiết, đùm bọc:

chị buồn ngủ
Tằm chín, cừu đã ngửi thấy
tằm nấu chín
mùi dê khiến tôi ăn nó

Những câu nói chân phương, dân dã, mộc mạc, tự nhiên vẫn toát lên tình yêu thương, sự quan tâm, chăm sóc của chị tôi. Tình cảm sâu nặng của người xưa còn thể hiện rất rõ trong quan hệ vợ chồng:

Chồng em áo rách em thương
Chồng mặc áo gấm, trầm hương

Lòng chung thủy của một người phụ nữ quả là đáng khâm phục. Tình vợ sâu nặng, trớ trêu. Đó là một tình yêu cao cả và rất thiêng liêng. Trong chuỗi cảm xúc dài của người xưa, đạo lý làm người luôn được nhắc đến một cách sâu sắc và cảm động:

ngày nào em yêu
bây giờ tôi lớn lên như thế này
Cơm bố, áo mẹ, chữ thầy
Nghĩ sao cho hết những ngày mộng mơ

Đặc biệt, giàu có nhất là tình vợ chồng, một tình yêu bền chặt:

Liệu con thuyền có lỡ bến?
Bến là dạ kháng chiến đợi thuyền

cỏ khô

Hey bạn đập nước sang một bên
Cô ấy múc ánh trăng của thần Vệ nữ và đổ nó đi

Những lời yêu thương đáng yêu, thông minh, hóm hỉnh, thể hiện tình sâu nghĩa nặng luôn đậm đà, bất tận. Đó cũng là một tình cảm thánh thiện, chân thành, rất nồng nhiệt và thiết tha:

tình yêu của bạn đang tăng lên
Tình em như mảnh lụa đào thơm

Trong đó đầy ắp tình mà nghĩa nặng biết bao. Ý nghĩa và tình yêu luôn song hành trong các mối quan hệ, và đôi khi ý nghĩa thậm chí còn thay thế và tạo thành nền tảng của tình yêu:

ngựa chạy đường dài
Có người yêu nghĩa là sau trăm năm mới trở về.

cỏ khô

Chú chim nhỏ lông đỏ mỏ vàng
nó gọi người dân trong làng
Đừng tham lam ân huệ

Ở đây, nghĩa luôn được người xưa ngưỡng mộ, và nghĩa chỉ được yêu, đó là một cách sống cao thượng. Trước đây, nếu bạn là người yêu, bạn sẽ cam chịu:

Có một cặp anh chị em rất thích ăn gạo nếp
Ở đâu có quả cam, ở đó có người giúp đỡ chúng ta
Có một cửa hàng cây đa bên cạnh nó
Ba năm cam rụng, cây đa vẫn tồn tại
Mo anh yeu con trai
Có người đẹp và có số phận
vì tiền, anh bạn, vì tiền
Có một linh hồn mới và tôi quên mất bạn

Chính vì quá đa cảm, đoan chính nên người xưa mới tỏ thái độ trách móc bọn giàu sang, bất cẩn, trơ trẽn mà quên mất tình cha con:

cha mẹ nói rằng họ không thích bạn
làm thế nào để mở ra và buông bỏ

Lời bài hát như tiếng khóc thấu tim của người xưa, mang ý nghĩa sâu sắc, nên nỗi đau, nỗi buồn khi bị phản bội.

Không chỉ trong tình yêu của hai người phụ nữ mà ngay cả trong tình nghĩa vợ chồng, nghĩa và tình cũng thường sóng đôi:

Ba năm muối vẫn mặn
Gừng chín tháng gừng vẫn cay
không thay đổi, không thay đổi
Dù thành danh, dù van xin vẫn phải theo..

Làm người là một tình cảm rất đẹp đẽ, trong sáng và đạo đức. Người xưa dựa vào đó để xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp, thân thiết:

Cùng xuống bể bơi mò cua
Mang về toàn bộ quả mơ chua trong rừng
bé chua ngọt
Tuổi trẻ nước bạc bạc xanh, có nhau bên nhau.

Tình yêu của hai trái tim cùng nhịp đập, cùng nhau vượt qua khó khăn trở ngại. Hòa hợp làm cho tình không phai, lòng không đổi màu. Vì “Ngày xưa chua ngọt” mà chúng ta đã cùng nhau chia sẻ vui buồn, nay đừng phản bội tình yêu để trái tim tan nát, đau đớn. Bởi vậy, nghĩa luôn đi cùng với tình, gắn kết, hòa quyện với nhau làm nên tình cảm chân thành, thủy chung. Tình cảm vợ chồng sẽ nồng nàn hơn. Khi nói về tình mẹ con, tiếng nói yêu thương cũng vang lên, trong tình yêu nồng nàn, bền bỉ:

tôi thật sự yêu bạn
Làm thế nào để ở bên phải?
Bố Công ám chỉ mẹ Hoành Sơn.

Định và tình là hai trong một thì tình yêu sẽ đẹp biết bao.

Tóm lại, ca dao – dân ca phản ánh tình yêu chân thật và đậm nét của người xưa. Ca dao nào cũng toát lên vẻ đẹp tao nhã, cái nhìn tốt đẹp về cuộc sống, sự thủy chung, trớ trêu, sinh ra để yêu thương, sinh ra để kính trọng. Đừng sống hà khắc, yếm thế, hãy:

chúng tôi trả lại hồ tắm
Mặc dù tốt hơn là ở nhà

Đó là sự gắn bó cháy bỏng, là niềm tự hào về quê hương, tình đồng bào. Con người xưa tuy sống ồn ào náo nhiệt, nhưng thế giới tinh thần của họ rất phong phú, giàu cảm xúc thánh thiện. Mỗi dòng thơ như một nhạc cụ, thể hiện những cung bậc cảm xúc khác nhau, có khi mơ màng, khát khao cháy bỏng, có khi thì thầm, trách móc đáng yêu, tất cả đều là ngôn ngữ ngọt ngào, tình cảm. Là sóng đôi, lấp lánh làm đẹp cho đời và làm thơm cho các mối quan hệ. Đó là ánh sáng bất diệt của chân lý, đạo đức, tình yêu và hạnh phúc.

Ca dao – dân ca cứ thế dịu dàng và ăn sâu vào lòng người. Những bản tình ca du dương khiến trái tim biết bao người thổn thức, thiết lập những tình cảm trong sáng, thuần khiết và những mối quan hệ thủy chung sâu sắc trong lòng chúng ta. Từng đóa hoa xuân rực rỡ ấy đã thanh lọc và soi sáng tâm hồn người Việt Nam, để ai cũng tìm đến “chân, thiện, mỹ”, để ta về tắm mỗi khi buồn đau, thất bại. Dòng sông dân ca, ngọt ngào đau thương.