Vai trò của các chi tiết nghệ thuật trong việc khắc họa nhân vật Chí Phèo (Nam Cao) và Vợ người ta (Kim Lân)

Trong truyện, nhờ có chi tiết mà cốt truyện mới được mở ra và phát triển một cách trọn vẹn, thông qua chi tiết mới đủ để miêu tả, bộc lộ đầy đủ khung cảnh, tình huống, tính cách, tâm trạng, hình dáng, số phận của nhân vật. Nhiều chi tiết trở thành điểm nhấn thẩm mỹ của tác phẩm, chiếm vị trí không thể thiếu trong diễn biến của cốt truyện, liên quan đến những bước ngoặt của cuộc đời, số phận nhân vật. Thiếu chi tiết là thiếu cụ thể, không cụ thể thì câu chuyện trở nên tẻ nhạt, nông cạn và không hấp dẫn. Quan trọng hơn, nhờ biết lựa chọn những chi tiết nghệ thuật đắt giá, nhà văn có chất liệu để sáng tạo thành công các nhân vật, đặc biệt là những nhân vật điển hình.

Nhân vật là yếu tố quan trọng nhất trong tác phẩm tự sự và là phương tiện cơ bản để nhà văn tổng kết hiện thực. “Gửi những tâm tư, tình cảm, ý tưởng về cuộc sống”.Vai trò là “Đứa con tinh thần của nhà văn”. Các nhân vật sống động và gợi cảm bởi các chi tiết. Các chi tiết thể hiện tính cách của các nhân vật và sự phát triển mối quan hệ của họ. Vì vậy, chi tiết rất quan trọng trong việc định hình nhân vật, làm cho nhân vật trở nên hấp dẫn, thú vị và bộc lộ ý nghĩa của nhân vật. ” Mỗi nhân vật là một tổng thể, được tạo thành từ các chi tiết có liên quan với nhau.

Nhìn chung, trong truyện ngắn Chí Phèo, nhà văn Nam Cao rất chú trọng đến việc xác lập mối quan hệ chặt chẽ giữa các chi tiết nghệ thuật: các chi tiết ngoại hình (Chí Phèo: khuôn mặt, dầu nhớt, răng v.v… mắt, quần áo…); hành động: chửi bới, say rượu, nổi nóng, đến với Thị Nở, đòi lương thiện, giết Bá Kiến, tự sát.); chi tiết nội tâm (tâm trạng Chí Phèo từ khi gặp Thị Nở….); chi tiết lời nói (Chí Phèo: chửi thề). lời nói, lời tỏ tình với Thị Nở, tiếng nói đòi lương thiện,…); chi tiết về mối quan hệ giữa các nhân vật, giữa nhân vật với môi trường xung quanh bộc lộ thân phận, tính cách, số phận của họ (Chí Phèo: Quan hệ với Bá Kiến, không, tình xã hội với làng Vũ Đại,…)

đọc truyện ngắn “Vợ đã tìm thấy nó” Trong tác phẩm của Kim Lan, tác giả đã dồn biết bao tinh hoa dân tộc và tâm huyết để tạo nên nhân vật “vợ nhặt” để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả. Đây là nạn nhân bi thảm nhất của nạn đói. Hàng loạt chi tiết nghệ thuật đặc sắc gợi lên số phận bất hạnh này.Chi tiết tên, nữ nhân này ngay cả tên riêng cũng không có, tác giả gọi nàng là “Thi” hoặc là “Cô”.

Đằng sau cuộc đời chị còn biết bao bóng hình của những người phụ nữ đáng thương khác. Thiện cảm hơn là những chi tiết về ngoại hình. Cái đói hành hạ gương mặt chị, mấy ngày sau Trung thấy chị hốc hác, “trên chiếc cày xám chỉ còn hai con mắt”, xấu xí, rách rưới. “Quần áo tả tơi như tổ đỉa”.Nạn đói giống như một cơn lũ lớn, quét sạch mọi thứ, không chỉ giết chết cô mà còn thay đổi tính cách của cô. Tính nữ, nhân tính và nhân phẩm của cô cũng có nguy cơ bị đánh mất.

Việc miêu tả chi tiết lời nói và việc làm của chợ lúc này là hiện thân của nhiều nỗi niềm trăn trở của tác giả. Thị trở nên trơ trẽn, ăn nói “vui vẻ, hỗn xược” và mất hết cả sự tỉnh táo, lòng tự trọng. Tiếng nói khẩn thiết nhất của người vợ nhặt lúc này là duy trì sự sống. Cô như người sắp chết đuối bị cuốn vào vòng xoáy khủng khiếp đầy nguy hiểm. Cô ấy cố gắng sống sót bằng cách lấy bất cứ thứ gì có thể.

Khẩu hiệu ấy trở thành cái cớ để cô bé đeo bám Tràng. Rồi “Thị công con… Thị đứng dậy chạy đẩy xe cho Tràng”. Thị không còn ngại ngùng trách móc những người không quen biết: ” Thị chạy đến… hí hửng nói… Điếu… Hôm đó cúp máy mất mặt quá. Rồi thị bạo miệng: “Ăn gì thì ăn, đừng ăn đồ nhiều dầu mỡ”. Khi Tràng tỏ ra hùng hục “ăn gì mặc nấy” ngay “Đôi mắt trũng sâu của anh ấy sáng lên ngay lập tức… Thị ăn hai bốn bát bánh nóng, đầu gục xuống, không nói nên lời”. Cái đói thật đáng buồn, đáng thương và đáng được cảm thông, chia sẻ.

Nhưng điều đáng quý khi làm thơ về hiện thực cay đắng này là sau khi nguy cơ chết đói qua đi, cô gái lại trở về với con người vốn có của mình, nét nữ tính được hồi sinh, bỗng e lệ, bẽn lẽn. Công phu, bà ăn xong”, cầm đũa đưa lên miệng thở: “Ha, ngon” Đó là chi tiết thể hiện sự nữ tính của vợ anh. Đó là cách của một cô gái để tránh bối rối và che giấu sự xấu hổ của mình.

Đặc biệt, trên đường về, anh chồng đón vợ đã thay đổi hoàn toàn, trở thành cô dâu vô cùng dễ thương, không còn mè nheo, xấu hổ nữa.Điều này thể hiện rõ qua dáng vẻ và lời nói của cô ấy: vì xấu hổ nên cô ấy nói trắng tay với chồng; “đáng sợ”, “xấu hổ”, “Lúng túng bước chân này vào chân kia”, “Đầu hơi cúi, nón rách nghiêng che nửa khuôn mặt”. Quả nhiên là cô dâu đầy nữ tính, bẽn lẽn bước về nhà chồng.

Tình anh em của Kim Lan được thể hiện qua cách miêu tả tỉ mỉ, miêu tả chi tiết dáng vẻ của một người phụ nữ trên đường về nhà chồng, từ dáng đi e thẹn cho đến sự hối hận về thân phận của mình. Ở đây, tác giả đã rất kiên nhẫn trong việc lặp từ đồng nghĩa. Dường như anh ta đang cố minh oan cho người phụ nữ tội nghiệp này để trả lại bản tính hiền lành bẩm sinh.Khi về đến nhà, cô “Xấu hổ”, “ngồi ở mép giường, hai tay ôm cái lỗ, vẻ mặt khổ sở”.Sáng hôm sau, cô dậy sớm dọn dẹp nhà cửa. Người phụ nữ đã thực sự trở thành một người vợ “vừa phải đảm đang”, có tinh thần trách nhiệm, cần cù, chịu khó.

“Thị” đã đem lại sức sống mới, nhịp sống mới cho gia đình Tràng.Trong bữa ăn đầu tiên, cô “Bình tĩnh nào, đắng trong miệng, nghẹn trong cổ họng”Đây là chi tiết thể hiện sự chu đáo và cảm thông, chia sẻ với nhà chồng của người vợ.

Qua hàng loạt chi tiết, tác giả muốn nói với chúng ta một điều: Hóa ra cái đói sinh ra sự liều lĩnh, táo bạo, thô bạo, bá đạo nhưng sự hiền lành, nhân hậu trong tâm hồn con người thì không thể mất đi. Vợ nhặt vốn là một cô gái nghèo có điều kiện và khao khát hạnh phúc.

Nạn đói đã làm mất đi phần nào tính cách, làm biến dạng một phần tâm hồn nhưng cuối cùng cô vẫn đứng dậy và làm người. Dù bị đẩy đến bước đường cùng nhưng Thị vẫn khao khát được sống, được hạnh phúc. Theo Tràng, việc được làm vợ thị chứng tỏ Thị luôn có thể tìm cách vượt qua cơn đói khát, mưu cầu sự sống dù phải hành động liều lĩnh. Các nhà văn vạch ra một con đường trong cuộc đời cho những người khốn khổ. Nhân vật vợ Tràng thể hiện niềm tin mãnh liệt của Kim Lân vào bản chất tốt đẹp của người lao động.

Việc lựa chọn những chi tiết đắt giá sẽ quyết định sự thành công của tác phẩm bởi chúng được chắt lọc từ trái tim và tài năng của nhà văn. Vì vậy, chi tiết nghệ thuật tuy chỉ là một yếu tố nhỏ của tác phẩm nhưng nó lại có sức chứa rất lớn về tình cảm và tư tưởng. Không có chi tiết, nhà văn không thể định hình tác phẩm. Chi tiết càng biểu cảm, càng gợi và ám ảnh thì càng góp phần làm nên giá trị của tác phẩm. Không có thứ gọi là tác phẩm tẻ nhạt về chi tiết, hời hợt và vô hồn. Khi nhận tài liệu không thể bỏ qua chi tiết. Truyện ngắn Vợ chồng Chí Phèo của Nam Cao chọn lọc hay, đáp ứng được yêu cầu đẹp của nghệ thuật viết truyện ngắn.