Cảm nhận vẻ đẹp con người Việt Nam qua truyện ngắn “Làng” của Kim Ran

Ông là một nhà văn viết truyện ngắn. Jinlan am hiểu và có thiện cảm với cuộc sống nông thôn, đồng thời viết nhiều hơn về cuộc sống nông thôn và nỗi khổ của người nông dân. Truyện ngắn “Làng” được viết và đăng trên Tạp chí Văn nghệ năm 1948 – giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Tác phẩm xoay quanh tình cảm nông thôn, tình cảm yêu nước và quan điểm kháng chiến của ông Hai, đồng thời toát lên vẻ đẹp tình cảm của những người nông dân cứu nước Việt Nam trong những ngày đầu Kháng chiến.

Ông Hai người làng Chợ Dầu, ông có tâm hồn và tình yêu với xứ sở này. Ông Hai yêu làng và tự hào về làng giàu đẹp. Anh thích kể về làng, khoe nó một cách say mê và hào hứng. Ông yêu quê, ông Hai tự hào về thành tích kháng chiến của quê hương và tinh thần chiến đấu dũng cảm của quê hương ông trong chiến tranh.

Theo lệnh của Ban phòng chống tham nhũng, ông Hải miễn cưỡng đến nơi sơ tán. Khi bỏ làng đi lánh nạn, ông hoang mang, ân hận, tiếc những ngày cùng các anh, các chị trong làng tranh đấu. Tôi nhớ nhà da diết muốn về làng tham gia kháng chiến. Anh muốn mặt trời để Tây chết. Trong phòng tình báo, anh nghe được nhiều tin vui, tin quân ta toàn thắng, ruột gan anh cứ nhảy dựng lên. Ông Hai tràn đầy nhiệt huyết, say mê quan tâm đến cuộc kháng chiến chống Nhật cứu nước của Tổ quốc. Ông yêu quê, gắn bó với làng, tự hào và có trách nhiệm với làng đấu tranh. Điều này chứng tỏ ông Hai là một nông dân vui vẻ, chất phác, có tấm lòng yêu quê, yêu kháng chiến.

Nghe tin dữ, ông Hải bàng hoàng, xấu hổ và phẫn uất: “Cổ của lão nhân hoàn toàn nghẹn lại, sắc mặt có chút tê dại. Lão nhân vẫn trầm mặc, giống như không thở nổi.”Niềm tin của ông Hai rơi từ đỉnh cao vui sướng xuống vực thẳm đau thương, ông hổ thẹn vì hung tin đến quá đột ngột. Khi anh bình tĩnh lại một chút, anh vẫn cố gắng không tin vào tin tức này. Nhưng sau đó, cuộc trò chuyện từ những người di dời, tuyên bố rằng họ đang “ở dưới đó”, đã thuyết phục anh ta. Niềm tự hào của làng như vỡ vụn tan tành trước tin sét đánh ấy ập đến. Thứ anh yêu nhất giờ đã phản bội anh. Anh không chỉ xấu hổ với người thân mà còn cảm thấy mình đã đánh mất hạnh phúc của chính mình, sống còn hơn chết.

Từ đó trở đi, trong đầu ông Hai chỉ có tin dữ xâm chiếm và biến thành nỗi ám ảnh day dứt. Nghe những lời mắng nhiếc của Việt gian, ông “cúi đầu ra đi”. Về đến nhà, ông nằm trên giường nhìn các con mà ngậm ngùi “nước mắt ông cứ chảy dài”. Bao nhiêu niềm tự hào về quê hương dường như sụp đổ trong trái tim của người nông dân vô cùng yêu quê hương này. Ông cảm thấy mình mang nỗi nhục vừa là đồng hương, vừa là kẻ thù, con cái ông cũng sẽ gánh lấy.

Nghĩ đến tương lai, anh Hải rơi vào bế tắc, tuyệt vọng. Đi thì không biết đi đâu, ở thì không ở được. Trong lúc suy nghĩ, anh thường nghĩ đến việc trở về làng. Người Việt Nam có truyền thống coi trọng quê hương, dù đi đâu, làm gì thì cũng hướng về nơi mình sinh ra. Đối với người thứ hai cũng vậy. Khát vọng trở về thôi thúc anh, nhưng làng thể thao Tây đã không còn, trở về làng này là theo Tây, phản bội kháng chiến, là dối người Việt.

Nếu như trước đây, yêu làng và yêu nước hòa quyện vào nhau thì bây giờ, ông Hai phải đứng trước sự lựa chọn: hoặc là làng hoặc là chiến đấu. Đó không phải là điều dễ dàng bởi với ông, làng Chợ Dầu đã trở thành một phần cuộc sống và khó có thể buông bỏ, cách mạng đã kết liễu gia đình ông và giúp gia đình ông thoát khỏi cảnh nô lệ. Cuối cùng, ông quyết định: “Làng thì thương nhau, làng theo Tây thì thù.” Vì vậy, nỗi nhớ dù sâu đậm đến đâu cũng không thể so sánh với nỗi nhớ. Đây là biểu hiện của nét đẹp tinh thần của người Việt Nam, khi cần họ sẵn sàng buông bỏ tình cảm cá nhân để hướng tới tình cảm chung của toàn xã hội.

Để ông Hai vơi bớt nỗi đau khổ trong lòng, để ông Hai yên tâm về quyết định của mình, tác giả đã đề nghị ông Hai đối thoại với nhân vật với người con út, đồng thời giúp đỡ ông Hai bày tỏ tình yêu sâu sắc của mình đối với Zudao Village. Trung thành với Kháng chiến, với Bác Hồ. Đây là một cuộc trò chuyện đầy cảm xúc. Nỗi nhớ quê hương, tình yêu quê hương đất nước và nỗi đau khi biết tin quê hương đang theo giặc cứ mãi chồng chất trong lòng ông đồ. Nhưng trong lòng ông vẫn cháy bỏng niềm tin sắt son, tin Bác Hồ, tin vào cuộc trường kỳ kháng chiến của dân tộc. Niềm tin này đã giúp anh ở một mức độ nào đó có thêm nghị lực để vượt qua khó khăn này. Ông Hải như đang nói một mình, tự nói với mình, nhắc nhở mình: phải luôn “ủng hộ Bác Hồ Chí Minh”. Tình cảm yêu nước và tình cảm yêu nước sâu nặng, thiêng liêng. Tấm lòng của người con một lòng trung kiên với biển cả vẫn vẹn nguyên không đổi thay.

Ngay khi ông Hai đưa ra quyết định khó khăn đó, tin tức về sự phản bội của làng Chudao đã được đính chính. Những ngày qua anh Hải càng đau khổ bao nhiêu thì bây giờ anh lại càng phấn khởi, sung sướng bấy nhiêu. Anh “khoe” với mọi người rằng làng anh bị “cháy” và nhà anh bị “cháy”. Điều ông “khoe khoang” nghe có vẻ vô lý, bởi chẳng ai vui khi thấy làng quê, quê hương bị giặc tàn phá. Nhưng trong trường hợp này, điều phi lý cũng dễ hiểu: sự mất mát về vật chất chẳng là gì so với hạnh phúc tinh thần mà anh ta có được.

Có thể thấy ở nhân vật Vương Hải, ông Hai đã thay đổi từ một người nông dân yêu quê thành một người dân có trái tim phản kháng. Tình cảm làng quê đan xen với nỗi niềm quê hương phức tạp và nỗi niềm bồi hồi sâu thẳm trong lòng ông Hai. Ông Hai là một nông dân tiêu biểu, sống giản dị, chân chất nhưng tâm hồn chứa đựng nhiều tình cảm đáng quý: tình yêu làng, yêu nước, ủng hộ cuộc kháng chiến toàn dân tộc. Nỗi nhớ làng được bộc lộ trong một hoàn cảnh chiến đấu hết sức đặc biệt. Và họ luôn đặt lợi ích gia đình, tình yêu làng xóm lên trên lòng yêu nước, và điều quan trọng hơn bao giờ hết là họ phải góp phần đưa công cuộc kháng chiến sớm thắng lợi. Đây là nét đẹp truyền thống mang tinh thần thời đại. Ông Hai là hình ảnh tiêu biểu của người nông dân thời Chống Pháp.

Tóm lại, hình ảnh người Việt Nam trong chiến tranh thật đẹp. Dù hoàn cảnh có đen tối đến đâu, họ vẫn vươn lên, hướng về Tổ quốc thân yêu với tình yêu thiêng liêng, cao cả… Kim Lan thể hiện sự già dặn khi đặt ra những thử thách gay cấn để bộc lộ tình cảm chân thật của người nông dân Việt Nam, những điều đáng quý nhất tình cảm chống Pháp, cứu nước Những ngày đầu kháng Nhật cứu nước.